Żydzi walczący o Polskę. Czy o tym pamiętamy?

13 lipca 2021 Tomasz Sanecki
Historia Żydów bijących się o polską niepodległość to nie tylko opowieść o Berku Joselewiczu, pierwszym Żydzie odznaczonym Orderem Virtuti Militari, który walczył w Legionach Polskich, ale również o tysiącach innych żołnierzy pochodzenia żydowskiego, którzy walczyli o wolność Polski. Temat ten szeroko opisuje w książce „Żydzi walczący o Polskę. Zapomniani obrońcy Rzeczypospolitej” dr hab. Marek Gałęzowski, pracownik Biura Edukacji Narodowej Instytutu Pamięci Narodowej.

 

 

Żydzi bili się nie tylko o Polskę tuż po rozbiorach w czasach napoleońskich, ale również w XX wieku wraz z Legionami Józefa Piłsudskiego, w wojnie polsko-bolszewickiej czy w czasie wojny obronnej w 1939 roku. Warto podkreślić, że jednym z wyróżniających się żołnierzy 3 Dywizji Strzelców Karpackich i 2 Korpusu Polskiego gen. Władysława Andersa był z pochodzenia Żyd Artur Weinreb, który przeszedł szlak bojowy, a odwaga i poświęcenie nie były dla niego niczym nowym. Wielu jak Artur Weinreb uważało, że walka o wolną Polskę to ich obowiązek. Często walka o Polskę należała do ich rodzinnych tradycji, dlatego też należy im się pamięć, bowiem zatarły się o nich dzisiaj nie tylko nazwiska, ale i wiedza o ich udziale w walkach o niepodległość naszego kraju. Tę pamięć przywraca im Marek Gałęzowski, który opisuje historię członków wyznania mojżeszowego, którzy nie tylko chcieli w Polsce żyć, lecz także gotowi byli dla niej umierać.

„Żydzi, którzy w polskim mundurze walczyli i ginęli w bojach o niepodległość Polski, z całą pewnością nie byli samotni, a ich śmierć nie była anonimowa. Lecz tak się stało, że w pamięci narodowej nie tylko zatarły się ich nazwiska, lecz nawet wiedza o ich pełnym poświęcenia udziale w zmaganiach o polską sprawę – którą uważali za swoją. Ich właśnie historię chcę opowiedzieć” - pisze dr hab. Marek Gałęzowski.

 

W książce autor opisuje nie tylko bohaterskie dokonania Artura Weinreba, który walczył o Monte Cassino, Ankonę, nad rzeką Senio, kończąc swój szlak bojowy w Bolonii w kwietniu 1945 roku, gdzie został odznaczony Orderem Virtuti Militari i Krzyżem Walecznych, ale również historie Berka Joselewicza, twórcy pułku żydowskiego w insurekcji kościuszkowskiej, który zginął pod Kockiem w 1809 roku, Michała Landego, gimnazjalisty zastrzelonego przez Rosjan podczas polsko-żydowskiej manifestacji patriotycznej w 1861 roku, kapitana Filipa Śmiałowskiego, Waltera Munka, pośmiertnie odznaczonego Orderem Virtuti Militari, przeciwko któremu prowadzono sprawę o wydaleniu go z wojska, porucznika Konrada Ungera, Izydora Karlsbada, uczestnika powstania styczniowego czy Aleksandra Sochaczewskiego, konspiratora i zesłańca na Sybir.

Marek  Gałęzowski w książce o Żydach walczących w polskich siłach zbrojnych od XVIII do XX wieku, sporo miejsca poświęca właśnie XX wiekowi. Opisuje grupę żołnierzy pochodzenia żydowskiego w Legionach, obrońców Lwowa, historię Karola Zippera, Barucha Tugendreicha, Zygmunta Goldschlaga czy Maurycego Thorna, którzy walczyli w wojnie polsko-bolszewickiej, ale również obrońców Polski w czasie wojny obronnej we wrześniu 1939 roku, w tym bohaterską postawę generała Bernarda Monda, jednego z dwóch generałów w Wojsku Polskim, którzy mieli pochodzenie żydowskie. Autor nie zapomniał również o ofiarach II wojny światowej, wśród których było sporo żołnierzy żydowskiego pochodzenia, którzy ginęli w obozach, ale również walczyli i ginęli daleko od swojego kraju, wierząc, że wciąż istnieje szansa na wolną i niepodległą Polskę.

Warto podkreślić, że wiele z tych postaci pozostaje zapomnianych, nie dowiemy się o nich z podręczników –  może poza Berkiem Joselewiczem – a przecież byli w najważniejszych momentach naszej historii, zwłaszcza w XX wieku. Dlatego też jesteśmy im winni pamięć, a książka Marka Gałęzowskiego wydana przez Wydawnictwo Znak, przywraca przynajmniej częściowo tę pamięć, która im się należy.

Marek Gałęzowski - historyk i politolog, absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego, dr hab., profesor Uczelni Łazarskiego, pracownik Biura Edukacji Narodowej Instytutu Pamięci Narodowej, autor książek poświęconych Berkowi Joselewiczowi czy Legionom Polskim.

Autor: Marek Gałęzowski;

Tytuł: Żydzi walczący o Polskę. Zapomniani obrońcy Rzeczypospolitej”;

Wydawca: Wydawnictwo Znak Horyzont;

Miejsce i rok wydania: Kraków 2021;

Liczba stron: 399;

Cena: 33,99 zł;

Książkę można zakupić w Wydawnictwie Znak Horyzont oraz w Empiku

Zobacz ostatnie wpisy