Wojna Stalina – recenzja książki Seana McMeekina

Czy aby na pewno II wojna światowa była wojną Adolfa Hitlera? Czy tylko on parł do konfliktu, który miał zmienić Europę? Dlaczego Stalin tak łatwo mimo wrogości obydwu państw zawarł pakt z III Rzeszą? Na te i inne pytania odpowiada w publikacji „Wojna Stalina” Sean McMeekin, amerykański historyk, który na II wojnę świątową spogląda od strony konfliktu, na którym najwięcej ugrał Józef Stalin.

 

Czytając książkę Seana McMeekina, który opierających się na najważniejszych faktach, archiwaliach oraz niepublikowanych dotąd dokumentach, otrzymujemy ciekawą tezę, która jednoznacznie wskazuje, że II wojna światowa była wojną tyrana z Moskwy, który rządził Związkiem Radzieckiem na wiele lat przed jej wybuchem oraz żył prawie osiem lat po jej zakończeniu. Dlaczego więc Hitlera wskazują wszyscy na głównego jej sprawcę? Przecież gdy Japonia atakowała Mandżurię w 1931 roku Hitlera nie był jeszcze u władzy w Niemczech, a gdy we wrześniu 1945 gdy kapitulowała Japonia, Hitler nie żył od kilku miesięcy. Warto również sobie zadać pytanie: Czy tylko Hitler dążył do konfliktu zbrojnego? Stalin także prowadził ofensywną politykę, zajął wschodnią część Polski w 1939 roku dzięki sojuszowi z Hitlerem, zajął państwa nadbałtyckie i zaatakował Finlandię. Wreszcie gdy został zaatakowany 22 czerwca 1941 roku przez III Rzeszę mimo ponoszonych początkowo klęsk, pokonał najpierw Hitlera, a następnie wziął udział w wojnie na Dalekim Wschodzie, dzięki czemu powiększył obszar Związku Radzieckiego zarówno na zachodzie, jak i na wschodzie. Wielu narodom przyniósł jednak również niewolę, która trwała aż do upadku komunizmu w Europie Środkowo – Wschodniej w 1989 roku. O tym pisze w swojej książke Sean McMeekin.

Ribbentrop i Stalin, fotografia wykonana w Moskwie 23 sierpnia 1939 roku, sygnatura: F.122054/I, źródło: Biblioteka Narodowa, domena publiczna

Książka Seana McMeekina podzielona została na kilka części, w których autor analizuje nie tylko główne kierunki polityki zagranicznej Związku Radzieckiego, ale przede wszystkim jak Stalin oplatał pajęczą siecią przez cały okres swoich rządów wszystkich swoich sojuszników, jak wykorzystywał okazję najpierw do zawarcia sojuszu z Hitlerem, który był dla obydwu stron korzystny, bowiem każdy z nich, zarówno Hitler, jak i Stalin skorzystali na nim, aby osiągnąć swoje cele, i wreszcie jak dał się wymanerworować prezydent Roosevelt, który zawierzył obietnicom Stalina składanym podczas konferencji w Teheranie i Jałcie.

Uścisk dłoni komunisty i nazisty, na zdjęciu Józef Stalin i Joachim von Ribbentrop, zdjęcie wykonane w Moskwie 23 sierpnia 1939 roku, sygnatura: F.122057/I, źródło: Biblioteka Narodowa, domena publiczna​

Jednym z najciekawszych rozdziałów, gdzie autor ukazał prawdziwe oblicze Józefa Stalina jest rozdział „Umizgi do Hitlera”. Stalin lawirował między Wielką Brytanią a Francją, a jednocześnie czekał na ruch zachodnich mocarstw, wykorzystując zarówno ich naiwność, jak również błędy w polityce wobec państw Europy Środkowo – Wschodniej. 

McMeekin pisze:

„Stalin zachowywał ostrożność, bo nie chciał wyglądać na zbyt chętnego do współpracy z nazistami”

„Im dłużej obraz sytuacji dyplomatycznej w Europie pozostawał niejasny, tym większą przewagę nad Hitlerem zyskiwał Stalin”

„Ośmielony dokonanami Żukowa w Mandżurii Stalin zezwolił na ostrożne zbliżenie się do Niemców w Berlinie...”

Przytoczony z ww. rozdziału cytaty odnoszące się działań dyplomatycznych Związku Radzieckiego w 1939 roku jednoznacznie wskazują, że Stalin, ale również Hitler dokonali wyboru, odsuwając na bok dzielące ich sprawy, aby uzyskać porozumienie, które obydwie strony uznały za swój sukces. Ciekawy jest także opis wizyty ministra spraw zagranicznych III Rzeszy Joachima von Ribbentropa w Moskwie, gdzie 23 sierpnia 1939 podpisał pakt Ribbentrop – Mołotow. Amerykański historyk opisuje niezwykłe wydarzeniam, jakie miały miejsce w Moskwie, gdzie rekwirowano ze studiów filmowych flagi ze swastyką, które wcześniej wykorzystywano w antynazistowskich filmach, a teraz posłużyły, aby udekorować pas startowy lotniska, jak obok hymnu niemieckiego odegrano Międzynarodówkę oraz jak osobiście Stalin przyjmował Ribbentropa, a francuskim i brytyjskim wysłannikom do Moskwy dzień wcześniej, 22 sierpnia kazał powiedzieć, że „wybrał się na kaczki”.

Ostatnie instrukcje dla Mołotowa, na zdjęciu Józef Stalin i Wiaczesław Mołotow, sygnatura: F.122053/I, źródło: Biblioteka Narodowa, domena publiczna

Wojna, która wybuchła 1 września 1939 roku, a do której włączyły się od 3 września Wielka Brytania i Francja miały doprowadzić do wyniszczenia walczących stron. Stalin nie spodziewał się jednak, że Niemcy tak szybko pokonają na zachodzie Francję. Co ważne, McMeekin wskazuje, że działaniom Stalina wobec Polski, Finlandii oraz państw bałtyckich nie sprzeciwiał się Churchill, pisząc:

„Na posiedzeniu wojennego gabinety 16 listopada 1939 r. Churchill posunął się jeszcze dalej w popieraniu stalinowskiej agresji: Bez wątpienia wydawało się to Związkowi Radzieckiemu rozsądne, by wykorzystać obecną sytuację do odzyskania części terytorium  utraconego przez Rosję w wyniku ostatniej wojny, na początku której była sojusznikiem Francji i Wielkiej Brytanii...”

„Daleki od sprzeciwiania się radzieckiemu najazdowi Churchill utrzymywał, że w brytyjskim interesie leży, aby ZSRR zwiększył swoje siły na Baltyku, ograniczając w ten sposób ryzyko niemieckiej dominacji na tym obszarze”

Tym samym jak pisze dalej McMeekin:

„Los Polski był tylko początkiem wspaniałego okresu eskpansji komunistycznej, którą umożliwił pakt Ribbentrop-Mołotow. Z przyzwoleniem Berlina i mając zielone światło z Londynu, Stalin mógł przystąpić do sowietyzacji krajów nadbałtyckich i Finlandii”

Stalin mając wolną rękę po trudnej wojnie pokonał Finlandię, zajął państwa nadbałtyckie, Besarabię, część Bukowiny, a sytuacja w tej części Europy zmieniła się dopiero po agresji III Rzeszy na ZSRR w 1941 roku. McMeekin zwraca również uwagę, że Hitler początkowo zmiażdżył wojenną machinę Stalina, ale to przywódca Związku Radzieckiego ostatecznie wyszedł z tej wojny zwycięsko nie tylko militarnie, ale też dyplomatycznie, bowiem za sprawą uległości prezydenta Roosevelta otrzymał zgodę na opanowanie Europy Środkowo – Wschodniej, a konferencję w Jałcie nazywa wprost jako Największą Hanbę Anglosasów, bowiem zarówno Churchill, jak Roosevelt zostali wciągnięci w grę, jaką Stalin od początku z nimi prowadził, aby osiągnąć swój cel.

Prezydent USA i premier Wielkiej Brytanii na pokładzie statku „Prince of Wales”, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygnatura: 2-16385

Podsumowując publikację „Wojna Stalina. Nowa historia II wojny światowej” mamy w niej jednoznaczny przekaz. II wojna światowa była wojną tyrana z Moskwy – Józefa Stalina, który wyszedł z niej zwycięsko, pokonał III Rzeszę, Japonię, ograł swoich sojuszników, dzięki czemu zawładnął nie tylko ogromnymi obszarami Europy i Azji, ale również milionami istnień ludzich.

To nie była wojna Hitlera ani nikogo innego. To była wojna Stalina!

Autor:  Sean McMeekin;
Tytuł: „Wojna Stalina. Nowa historia II wojny światowej”;
Wydawca: Wydawnictwo Znak Horyzont;
Miejsce i rok wydania: Kraków 2024;
Liczba stron: 768;
Cena: 94,99 zł.

Książkę można zakupić w Wydawnictwie Znak