Wieczorkiewicz Paweł – „Łańcuch Śmierci. Czystka w Armii...

Dlaczego Józef Stalin dokonał czystki w Armii Czerwonej mając świadomość, że sytuacja w Europie z każdym rokiem stawała się coraz bardziej napięta? Co skłoniło go do podjęcia decyzji o zamordowaniu tysięcy sowieckich, doświadczonych oficerów, w tym Marszałka Michaiła Tuchaczewskiego, bohatera Związku Radzieckiego? Czy wreszcie Stalin zdawał sobie sprawę, jakie skutki przyniosła jego decyzja o wielkiej czystce w armii? Na te pytania odpowiedział w publikacji „Łańcuch Śmierci. Czystka w Armii Czerwonej 1937 – 1939” Paweł Wieczorkiewicz, zmarły w 2009 roku jeden z najwybitniejszych polskich historyków, sowietolog i marynista.

Paweł Wieczorkiewicz w swoim ogromnym, liczącym ponad 1200 stron dziele omówił genezę, przebieg i skutki wielkiej czystki w Armii Sowieckiej, która doprowadziła do katastrofy w 1941 roku. Wówczas Wehrmacht uderzył na Związek Radziecki, zajmując w krótkim czasie ogromne obszary Rosji i dochodząc późną jesienią pod Moskwę. Autor dogłębnie opisuje najważniejsze wydarzenia, jakie miały miejsce w czasie krwawej rozprawy z korpusem oficerskim. Po niej całkowicie odmieniona Armia Czerwona z podporządkowanymi oficerami i podoficerami była jednym z najważniejszych narzędzi w polityce Józefa Stalina. Skala terroru, który wprowadził Stalin miała zastraszać wszystkich oficerów. Zarówno ci, którzy przeżyli, jak również ci, którzy otrzymali oficerskie szlify zostali skutecznie sterroryzowani przez stalinowski aparat terroru.

Autor wprowadzając czytelnika w szczegóły czystki przeprowadzonej w latach 1937-1939, już w pierwszym rozdziale ukazuje jak na początku lat trzydziestych aparat Stalina oskarżał, zamykał i likwidował podejrzanych oficerów uznanych za trockistów, zinowiewowców lub pod jakimkolwiek innym zarzutem, który oznaczał wieloletnie więzienia gdzieś na Syberii czy śmierć. Wielka czystka rozpoczęła się od procesu jednego z najwybitniejszych oficerów Armii Czerwonej – Marszałka Michaiła Tuchaczewskiego. Wraz z nim na ławie oskarżonych zasiadło 11 czerwca 1937 roku siedmiu wysokich rangą oficerów. Ich proces i śmierć przypieczętowały los tysięcy innych  współtowarzyszy. Autor w kolejnych rozdziałach ze szczegółami opisuje, jak postępował proces likwidacji radzieckiego korpusu oficerskiego. Polski sowietolog ze szczegółami prezentuje również tych wszystkich, którzy w imieniu Stalina prowadzili śledztwo, a więc oskarżycieli i sędziów, wykonujących każdy rozkaz wodza narodu.

Co ważne Paweł Wieczorkiewicz prezentując cały mechanizm zbrodniczej machiny ukazał słabość Stalina, który bał się każdego, kto mógł zagrozić jego pozycji w Związku Radzieckim. Józef Stalin mordując swoją kadrę oficerską nie kończył tylko na oficerach i podoficerach, ale jego „długie ręce” sięgały nawet rodziny – żony i dzieci oskarżanych wojskowych. Taki los zgotował swoim żołnierzom wódz narodu, który oskarżał ich o zdradę, szpiegostwo, niesubordynację lub inne poglądy od przyjętych. Każdy, kto naraził się Stalinowi był bez szans w starciu z jego machiną. W sumie, jak podaje polski historyk, ponad 35 tysięcy oficerów zostało aresztowanych lub usuniętych z wojska. Wśród nich wiele tysięcy zabito lub skazano na ciężkie więzienia w syberyjskich, i nie tylko, łagrach. Dokładnej liczby nigdy jednak nie poznamy. W ZSRR ludzie potrafili zniknąć z dnia na dzień, a ich rodziny na próżno szukały jakichkolwiek informacji o zaginionych. Tą rzeczywistość końca lat trzydziestych XX wieku w Rosji Radzieckiej przedstawił wybitny sowietolog Paweł Wieczorkiewicz. Niemal każda osoba, która stała się częścią historii „Wielkiego terroru” została przez polskiego historyka poddana analizie. Ofiary i ich oprawcy zostali postawieni naprzeciw siebie. Wieczorkiewicz pokazał czytelnikowi również rolę, jaką odegrało NKWD w spisku Józefa Stalina. Terrorystyczny, sprawnie działający aparat tej zbrodniczej organizacji pomógł Stalinowi podporządkować Armię Czerwoną, która po ponad dwuletniej czystce była nie do poznania.

Rewelacyjną publikację uzupełniają liczne tabele oraz aneksy, dzięki którym poznajemy liczby dotyczący usuwanych, aresztowanych bądź zwolnionych ze służby oficerów Armii Czerwonej. W aneksach znajdziemy również, dotyczące lat 1936 – 1941, wykazy osobowe Ludowego Komisariatu Obrony i najważniejszych służb zarządu wywiadu wojskowego, listy oficerów RKKA i RKKF usuniętych z sił zbrojnych.

Publikacja Pawła Wieczorkiewicza to lektura, z którą powinien zapoznać się każdy historyk zajmujący się dziejami Związku Radzieckiego, ale również okresem międzywojennym. Skutki działań Stalina w latach 1937 – 1939 odczuli Sowieci w 1941 roku, kiedy nazistowskie Niemcy zaatakowały ZSRR. Wydarzenia opisane przez polskiego historyka, który czystką w Armii Czerwonej zajmował się przeszło 30 lat, dogłębnie pokazują jakim człowiekiem był Józef Stalin i jaki bezwzględny aparat terroru stworzył w rządzącym przez siebie kraju.

Paweł Wieczorkiewicz /1948 – 2009/ - wybitny sowietolog i znawca historii XX wieku, profesor Uniwersytetu Warszawskiego i Akademii Humanistycznej w Pułtusku. Autor wielu ważnych publikacji, między innymi: Stalin i generalicja sowiecka w latach 1937–1941, Sprawa Tuchaczewskiego, Historia wojen morskich, Historia polityczna Polski 1935 – 1945, Historia Rosji. W 2009 roku odznaczony przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne osiągnięcia w pracy naukowej i dydaktycznej oraz za zasługi w działalności na rzecz upowszechniania wiedzy o najnowszej historii Polski.

Autor: Paweł Wieczorkiewicz;
Tytuł: „Łańcuch Śmierci. Czystka w Armii Czerwonej 1937 – 1939”;
Wydawca: Wydawnictwo Zysk i S-ka;
Miejsce i rok wydania: Poznań 2016;
Liczba stron: 1232;
Cena: 79 zł;
Więcej tutaj

Wyjątkowo polecam! Wspaniała publikacja!!!