Laurence Ress - „Holokaust – Nowa historia”

Brytyjski historyk, Laurence Ress to jeden z najbardziej cenionych autor książek i filmów dokumentalnych poświęconych II wojnie światowej. Jego najnowsza książka - „Holokaust – Nowa historia” to publikacja, która ukazuje nie tylko Holokaust milionów Żydów podczas II wojny światowej /jest to główny wątek pracy/, ale również eksterminacje Cyganów, Sinti, Polaków, a także innych narodowości i grup społecznych nie odpowiadających niemieckiej, nazistowskiej ideologii. Autor opisując zagładę Żydów nie skupił się jednak tylko na okresie II wojny światowej, ale przybliżył czytelnikom sytuację Żydów już w czasach nowożytnych, gdzie w wielu krajach rozwinął się antysemityzm. Przybrał on na sile w szczególności w Niemczech dopiero jednak po I wojnie światowej, kiedy państwo to przegrało wojnę, a ludzie szukali winnych tego stanu rzeczy. I znaleźli ich wśród Żydów, którzy stali się ofiarą błędów niemieckich polityków i wojskowych. Przegrana dla Niemiec wojna oznaczała brak żywności, utratę pracy, poczucie zdrady, a także kolejne cierpienia spowodowane narzucone Niemcom Traktatem Wersalskim. W obliczu tylu nieszczęść, jakie spadły na ten kraj wielu mieszkańców właśnie w antysemityzmie znalazło wyjaśnienie swojej niedoli.

Wrogość do Żydów z każdym rokiem zaczęła w Niemczech rosnąć, a dodatkowo podsycała ją nowa partia – NSDAP /Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników/ na czele której stanął Adolf Hitler. Już w Mein Kampf Hitler - przyszły przywódca III Rzeszy Niemieckiej - odwoływał się do antysemityzmu, jednak apogeum nienawiści wobec Żydów nastąpił kiedy władzę oficjalnie przejęli naziści, a Hitler 30 stycznia 1933 został kanclerzem. Ustawy norymberskie w tym zakaz mieszanych małżeństw, bojkot żydowskich sklepów, pobicia, morderstwa, a także Noc Kryształowa w 1938 roku – to wydarzenia, jakie miały miejsce w Niemczech, które pomimo prześladowań Żydów były w Europie traktowane jako równorzędny parter, a niejednokrotnie stawiane za wzór. Laurence Ress opisując powyższe wydarzenia w III Rzeszy Niemieckiej stara się odpowiedzieć na pytanie – Czy nikt wówczas nie widział zagrożenia, jakie niesie antysemityzm w Niemczech? Rozprzestrzeniał się on przecież wraz z kolejnymi aneksjami, jakich w latach trzydziestych dokonał Hitler – Austria, Czechosłowacja i Polska.

W publikacji został również poruszony bardzo ważny wątek związany z planami europejskich krajów w sprawie deportacji Żydów poza Europę. Ress zwraca szczególną uwagę na fakt, że plany deportacji Żydów np. na Madagaskar nie były tylko domeną rządu III Rzeszy Niemieckiej. Brytyjski historyk odnosi się do planów rządu polskiego, który rozważał także pomysł całkowitego usunięcie Żydów z Polski. Jak pisze Ress:

„Na początku 1937 roku Polacy rozpoczęli rozmowy z Francuzami na temat możliwości wysłania dużej liczby polskich Żydów na wyspę Madagaskar u południowo – wschodniego wybrzeża Afryki”

Brytyjski historyk jednoznacznie więc wskazuje, że plany pozbycia się Żydów nie były tylko omawiane w Niemczech, jednakże dziś w świadomości publicznej ta sprawa się zatarła wobec okrucieństwa i popełnionych zbrodni przez nazistów w trakcie Holokaustu. Laurence Ress porusza również sprawę powstania „państwa żydowskiego”, jednak wobec braku poparcia mocarstw zachodnich sprawa ta w latach trzydziestych XX wieku nie miała szans powodzenia, zwłaszcza – jak pisze Ress – że premier brytyjski Neville Chamberlain nie chciał pogarszać stosunków z Arabami na Bliskim Wschodzie.

Publikacja Ressa z każdą kolejną stroną ukazuje czytelnikowi całą zbrodniczą machinę nazistowskiego państwa. Zajęcie przez Niemcy Austrii oraz Czechosłowacji spowodowało, że w granicach III Rzeszy znalazły się kolejne tysiące osób pochodzenia żydowskiego. Apogeum jednak przyszło wraz  z napaścią Niemiec na Polskę we wrześniu 1939 roku. Blisko 3 mln Żydów znalazło się pod panowaniem nazistowskiego państwa, które nie mogło już rozwiązać sprawy żydowskiej w dotychczasowy sposób. Wówczas zaczynają się pojawiać przeludnione getta, w których powołano Rady Żydowskie mające utrzymywać ład i porządek. Brytyjski historyk szczególną uwagę poświęcił getcie w Łodzi, przemianowanej na Litzmannstadt. Tam w getcie szczególną pozycję osiągnął Mordechaj Chaim Rumkowski, którego negatywnie ocenia Ress, podając liczne przykłady jego samowoli, łamania prawa, uznając go za jedną z najbardziej kontrowersyjnych postaci żydowskich w okresie Holokaustu.

W książce nie brakuje przerażających opisów dokonywanych przez Niemców zbrodni na Żydach. Autor opisuje metody zabijania Żydów – od stosowania śmiercionośnych ciężarówek, gdzie zabijano ludzi spalinami po masowe zabijanie w obozach zagłady w Oświęcimiu, Bełżcu, Chełmnie, Majdanku, Sobiborze i Treblince. Ress opisuje także pseudonaukowe metody sterylizacji, badań na bliźniakach, które prowadził Mengele w Oświęcimiu, a także ukazuje zbrodnicze działanie Einsatzgruppe – niemieckich jednostek, które dokonywały masowych mordów na terenie Związku Radzieckiego od czerwca 1941 roku. Były one tym bardziej przerażające, im więcej porażek ponosili Niemcy na froncie wschodnim, a apogeum zbrodni związane było z konferencją w Wannsee, gdzie 20 stycznia 1942 roku najwyżsi dostojnicy III Rzeszy Niemieckiej i SS podjęli decyzję o ostatecznym rozwiązaniu kwestii żydowskiej. To wydarzenie ma szczególne znaczenie, bowiem – jak słusznie zauważa autor – odbywała się ona w chwili, kiedy wojska niemieckie walczyły o przetrwanie na froncie wschodnim. Mimo że Wehrmacht ponosił porażki w Rosji nazistowscy dygnitarze zajęli się omawianiem zagłady Żydów. Jak pisze Ress dla takich osób jak: Hitler, Goebbels, Himmler czy Heydrich nie miało to znaczenia. Walka z bolszewizmem w Rosji i Żydami w Europie była bowiem stawiana przez nazistów na równi.

Sporo miejsca brytyjski historyk poświęcił również Holokaustowi w krajach powiązanych z III Rzeszą Niemiecką, zwłaszcza Słowacji, Rumunii czy Francji, gdzie tamtejsze władze również prowadziły aktywną politykę, mającą na celu pozbycie się Żydów z tych państw. Laurence Ress poruszył także sprawę braku stanowczej reakcji kościoła katolickiego i papieża Piusa XII na Holokaust, akcję Reinhardt, mającą na celu wymordowanie we wschodniej Polsce setek tysięcy Żydów, budowę obozu zagłady Auschwitz – Birkenau, jak również ze szczegółami podał liczbę zamordowanych Żydów w niemieckich obozach śmierci na terenie okupowanej Polski.

Brytyjski historyk poruszył również kwestię pomocy Żydom w okupowanych krajach, sprawę węgierską związaną z deportacjami setek tysięcy węgierskich Żydów przez Adolfa Eichmanna do Auschwitz, ale także sprawę braku jednoznacznych działań aliantów wobec Holokaustu podczas II wojny światowej. Kwestia ta do dziś budzi wątpliwości i jest przedmiotem rozważań historyków. Ress poruszył też sprawę pomocy udzielanej Żydom w okupowanych krajach. Doskonałym przykładem jak wyglądała taka pomoc, jak również jaka była to skala pomocy obrazuje poniższy cytat:

„Suchy fakt jest taki, że w Warszawie dzięki pomocy ludności nieżydowskiej przeżyło wojnę blisko siedem razy więcej Żydów niż w Berlinie. Berlin był ponad trzy razy większy od polskiej stolicy...”

Laurence Ress przywołuje również konkretne liczby dotyczące Żydów mieszkających w największych miastach europejskich, kwestię świadomości społecznej związanej z losem ludności żydowskiej. Historyk analizując okres całej wojny stwierdził, że im bliżej było końca III Rzeszy Niemieckiej tym większa liczba Niemców wiedziała, jakie jest prawdziwe przeznaczenie obozów. Mimo że wówczas część społeczeństwa zdawała sobie sprawę z konsekwencji dla całego narodu niemieckiego, nikt otwarcie nie wystąpił przeciwko reżimowi.

Publikacja Laurenca`a Ressa to przełomowa praca, w której brytyjski historyk nie tylko przedstawił przebieg Holokaustu, ale również jego genezę. Korzystając z dostępnych relacji świadków oraz materiałów archiwalnych ukazał całe zło niemieckiego, nazistowskiego programu zagłady Żydów europejskich. Ress opisując Holokaust zwrócił również uwag na fakt, że oprócz Żydów na śmierć nazistowski system skazał również Polaków, Rosjan, Cyganów, a także inne narody i grupy etniczne. Przerażający obraz, jaki wyłania się w publikacji historyka pokazuje, że w człowieku potrafią się ujawnić najgorsze instynkty, które zawarte w chorej ideologi doprowadziły niemal do eksterminacji Żydów. Polecam każdemu książkę Ressa, która opowiada całą historię najbardziej haniebnego okresu w dziejach ludzkości.

Autor: Laurence Ress;
Tytuł: „Holokaust. Nowa historia”;
Wydawca: Wydawnictwo Prószyński i S-ka;
Miejsce i rok wydania: Warszawa 2018;
Liczba stron: 552;
Cena: 59,90 zł;
Książkę można zakupić u WYDAWCY

Wyjątkowo Polecam! Bestseller!!!