Filip Kubiaczyk - „Cesarz Karol V. Klęska polityki, trium idei”

„Życie Karola V /1500 – 1558/ przypadło na okres szczególny, w którym dokonywało się przejście między postawami średniowiecznymi i wczesnonowożytnymi (…)
(…) Dotychczasowa średniowieczno – chrześcijańska cywilizacja zaczęła ustępować nowej cywilizacji nowożytnej, identyfikowanej z ideą Europy, Karol V znalazł się w samym centrum tych przemian, co więcej był ich aktywnych uczestnikiem, albo lepiej powiedzieć kreatorem. Naturalne jest zatem pytanie, czy panowanie Karola V było ostatnim blaskiem średniowiecza, czy pierwszym zarysem nowożytności?

Okres panowania Karola V to czasy w których następowała ekspansja Imperium Osmańskiego pod rządami Sulejmana Wspaniałego, walka o hegemonię w Europie, w której główną rolę odgrywał król Francji Franciszek I Walezjusz, a także okres postępującej reformacji, której próbował się przeciwstawić Karol. Jest on uważany przez wielu historyków za władcę dążącego do utrzymania jedności chrześcijaństwa, który musiał stawić czoła rodzącym się nacjonalizmom i nowym ideologiom. Widoczne to było przede wszystkim na przykładzie państw Rzeszy Niemieckiej, gdzie zapoczątkowana przez Marcina Lutra reformacja miała wielkie powodzenie. Dla wielu władców była to szansa na wyrwanie się spod wpływów cesarstwa i Habsburgów. Temu oczywiście próbował zapobiec Karol V, który z jednej strony postrzegany jest jako obrońca idei i wartości chrześcijańskich, zaś z drugiej twórcą pierwszej nowożytnej hegemonii.

Biografia Karola V, autorstwa Filipa Kubiaczyka – historyka Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, to głęboka analiza nie tylko jego dokonań politycznych, ale przede wszystkim pokazanie światopoglądu władcy, któremu przyszło władać jednym z najrozleglejszych krajów na świecie. Poznański historyk sięga również do początków rodu Habsburgów, dzięki czemu czytelnik ma okazję zapoznać się z drogą tego rodu na szczyt politycznej sławy oraz stanem posiadania Habsburgów, którzy władali większą częścią Europy, a powiązania dynastyczne powodowały, że mieli wpływy na wielu dworach europejskich.

Autor publikacji próbuje również odpowiedzieć na kluczowe pytanie: Kim był w istocie Karol V? Filip Kubiaczyk objaśnia bowiem pochodzenie Karola V, wymienia jego przodków, odwołuje się do jego rodziców, a także do faktu że jego tożsamość powinno się określać nie w etnicznym, lecz w polityczno – kulturalnym znaczeniu. W dalszej części publikacji poznański historyk skupia się na edukacji Karola V, rządach w Niderlandach, hiszpańskiej sukcesji i objęciu władzy w tym kraju. Autor w swojej pracy zajął się także wpływem myśli Erazma z Rotterdamu na Karola V i prześladowaniom tego ruchu w Hiszpanii na co wpływ miała wzrastającą popularność Lutra w Niemczech i opuszczenie Hiszpanii przez Karola. Kubiaczyk ten wątek ujął w jednym z rozdziałów próbując wyjaśnić przyczyny takiego stanu rzeczy i skutki dla zwolenników Erazma w Hiszpanii.

W dwóch ostatnich rozdziałach autor publikacji odniósł się do idei imperialnej Karola V oraz jego polityce wobec sąsiadów, w tym Polski i Francji, wojnom z Turcją oraz wojnom religijnym w Niemczech. Poznański historyk skupił się również na projekcie politycznym Karola V, a dotyczącym jedności chrześcijańskiej. W tym miejscu Filip Kubiaczyk przytacza nie tylko przypisywane przez współczesną Karolowi, ale i późniejszą historiografię wizję monarchii uniwersalnej. Ponadto wyjaśnia terminy pojęć takie jak: cesarstwo, imperium, imperium kolonialne, próbując w ten sposób przedstawić czytelnikowi jaka wizja przyświecała Karolowi.

Odnosząc się do polityki zagranicznej Karola V warto zwrócić uwagę na kwestię objęcia tytułu Cesarza Rzymskiego przez Karola. Kubiaczyk przytacza opinie historyków, według których tytuł ten został kupiony przez władcę Hiszpanii. Z kolei skupiając się na zagrożeniach dla chrześcijańskiej Europy, autor publikacji zajął się tematem nacjonalizmu francuskiego, wojen religijnych w Niemczech oraz ekspansji Turcji. Każdemu z tych tematów poświęcił osobny podrozdział, dzięki czemu czytelnik może szerzej zapoznać się z tą problematyką. Co ciekawe autor  również dzieli się wnioskami z prowadzonej przez Karola polityki, pokazując między innymi na przykładzie wojen religijnych w Niemczech fiasko polityki i idei jedności chrześcijańskiej, którą prowadził Karol V.

Autor sporo miejsca poświęcił także sprawom polityki wobec Jagiellonów, analizując politykę Zygmunta I Starego wobec Habsburgów i zagrożenia Turcji ekspansją na Węgrzech. W tym miejscu poznański historyk jasno opisuje stosunek Karola V do państwa Jagiellonów, pisząc, że:

...Zainteresowanie Karola V państwami jagiellońskimi określało zagrożenie tureckie wschodnich posiadłości Habsburgów”

Z kolei w ostatnim rozdziale autor książki przytacza rozważania historyków na temat Karola V, jego życia, doktryny politycznej, życia oraz dokonań jako władcy jednego z najrozleglejszych krajów na świecie. Filip Kubiaczyk sięga po opinie i rozważania europejskich i amerykańskich historyków, prawników i pisarzy, którzy zajmowali się i próbowali odpowiedzieć sobie na pytanie: Kim był Karol V i jakie przyświecały mu idee?

Ciekawe jest również zakończenie, w którym autor stwierdził, że:

„Dla mnie Karol V był przede wszystkim obrońcą świata opartego na określonym systemie wartości. Jeśli czuł się dziedzicem dynastii, to nie jakiejś konkretnej, ale rozumianej jako określony porządek. Taką swoistą dynastią była dla niego Europa, którą pojmował jako jedność, ale nie na wzór średniowieczny, lecz w duchu nowożytnym, erazmiańskim...”

„...Karol V wierzył w jedność europejską opartą na ewangelicznym przesłaniu pokoju i zgody między narodami. Chociaż w wymiarze politycznym poniósł klęskę, jego idea przetrwała do dzisiaj”

Podsumowując pracę Filipa Kubiaczyka warto zwrócić uwagę, że publikacja ta nie jest tylko biografią Karola V, ale przede wszystkim jego wizji cesarstwa i chrześcijaństwa. Cesarz Karol V zmagający się zarówno z problemami chrześcijaństwa, postępującą reformacją, a także ekspansją francuską i turecką podejmował działania mające na celu nie tylko obronę chrześcijańskiej jedności, ale również próbował utrzymać rozległe imperium oraz stawić czoła rodzącym się nacjonalizmom i nowym ideologiom.

Historykom, zwłaszcza interesujących się dziejami Hiszpanii i Habsburgów, polecam świetną pracę poznańskiego historyka, który w bardzo interesujący i nowatorski sposób przedstawił biografię jednego z największych władców XVI-wiecznej Europy.

Autor: Filip Kubiaczyk;
Tytuł: „Cesarz Karol V. Klęska polityki, trium idei”;
Wydawca: Wydawnictwo Napoleon V;
Miejsce i rok wydania: Oświęcim 2017;
Liczba stron: 245;
Cena: 44 zł;
Książkę można zakupić w WYDAWNICTWIE

Szczególnie Polecam! Świetna publikacja!!!