Jej początki sięgają prawdopodobnie wojny trzydziestoletniej w latach 1618 – 1648. Wówczas powstała na Hali Izerskiej /840-880 m n.p.m./, nad graniczną rzeką Izerą osada, do której przybyli poszukiwacze skarbów lub włoscy górnicy z armii Albrechta Wallensteina, jednego z najsłynniejszych dowódców w okresie wojny trzydziestoletniej.
Wielka Izera – historia górskiej osady z XVII wieku, fot. Tomasz Sanecki
Mieszkańcy żyli tutaj z wypasu bydła i owiec, produkcji sera, przędzenia wełny i połowu pstrągów. W wieku XX /w latach trzydziestych/ w osadzie były 43 domy mieszkalne, 3 gospody, schroniska, celnice, kawiarnia, leśniczówka, straż pożarna, młyn, stara i nowa szkoła oraz domek myśliwski. Dzisiaj w nowej szkole wybudowanej w 1938 roku znajduje się tzw. „Chatka Górzystów”, w której można nie tylko przenocować, ale zjeść oraz odpocząć podczas długiej wędrówki po Hali Izerskiej.
Osada, założona w XVII przetrwała do lat pięćdziesiątych XX wieku, kiedy została całkowicie zniszczona. Ostała się jedynie nowa szkoła, w której właśnie powstało schronisko „Chatka Górzystów”. Zachęcam do odwiedzenia tego wspaniałego miejsca, gdzie możemy podziwiać piękne widoki Gór Izerskich, rzekę Izerę, która stanowi 15-kilometrową granicę polsko – czeską, a także Rezerwat przyrody Torfowiska Doliny Izery.