Z Miechowicami do dziś nierozerwalnie łączy się historia Ewy von Tiele-Winckler, zwanej Matką Ewą. To dzięki jej zaangażowaniu w pomoc osobom bezdomnym, biednym, cierpiącym, a zwłaszcza dzieciom powstał ośrodek, w którym schronienie otrzymywały najbardziej potrzebujący. Jej również zawdzięczamy powstanie pod koniec XIX wieku parafii ewangelicko-augsburskiej w Miechowicach, która mimo wielu przeciwności losu zachowała się do dziś. Ponadto z rodziną Wincklerów, a także Matką Ewą związane są również inne obiekty na terenie Miechowic, które stanowią dzisiaj tzw. Szlak Matki Ewy. Składają się na niego budynki: kościoła pw. Świętego Krzyża, a także Ostoi Pokoju, Ciszy Syjonu i Domek Matki Ewy.
Kiedy w latach dziewięćdziesiątych XIX wieku Ewa von Tiele-Winckler rozpoczęła działalność misyjną, Miechowice liczyły około 6 tysięcy mieszkańców, z czego około 700 stanowili ewangelicy. Już wówczas w Miechowicach istniał kościół pw. Świętego Krzyża przy obecnej ul. Frenzla, wybudowany w latach 1856 – 1864 w stylu neogotyckim według projektu Augusta Sollera. Fundatorką kościoła była babka Ewy von Tiele-Winckler – Maria Winckler z Domesów, wdowa po Franciszku Aresinie, a wówczas już żona Franciszka Wincklera. Warto dodać, że w kryptach kościoła spoczywają szczątki właścicieli Miechowic, między innymi przedstawicieli tak znakomitych rodów śląskich jak: Domesów, Aresinów i Wincklerów.
Z parafią ewangelicko-augsburską w Miechowicach nieodzownie związana jest Ewa von Tiele-Winckler, która urodziła się 31 października 1866 roku w pałacu w Miechowicach /zmarła 21 czerwca 1930 roku w Miechowicach/. W wieku szesnastu lat przygotowywała się do pracy charytatywnej i służby diakonackiej, a wykształcenie pielęgniarskie zdobyła w 1887 roku w Bielefeld w zakładach Fryderyka von Bodelschwinga. Ojciec – Hubert von Tiele-Winckler – doceniając ofiarność córki podarował jej plany architektoniczne budynku, który został przeznaczony na dom opieki. Dzięki pomocy rodziny udało się jej w 1890 roku zakończyć budowę Ostoi Pokoju, która składała się z 28 obiektów budowlanych. Dla potrzeb Zakładów Diakonackich Ostoi Pokoju oraz mieszkańców Miechowic wyznania luterańskiego powstał także neogotycki kościół, erygowany 2 lutego 1898 roku.
Warto dodać, że w 1892 roku oddano również do użytku szpital dla nieuleczalnie chorych i inwalidów, jak również dom dla małych dzieci. W 1893 roku Ewa von Tiele-Winckler została wyświęcona na Siostrę i założyła w Miechowicach własny Diakonat, w którym opiekowała się w szczególności dziećmi biednymi, bezdomnymi oraz upośledzonymi. Poza Miechowicami prowadziła jeszcze 40 domów dla bezdomnych, kształcąc siostry i wysyłając je do misji w 18 krajach na wszystkich kontynentach. Do dziś także związany z nią jest „Domek Matki Ewy” wybudowany w 1902 roku, gdzie przez cały okres posługi misyjnej mieszkała. W tym małym drewnianym domku /u wejście do niego znajduje się napis „Własność Jezusa Chrystusa”/ mieściło się poza pokojami Matki Ewy również pomieszczenie punktu ambulatoryjnego na parterze dla miejscowej ludności. Dzisiaj obiekt ten wraz z oryginalnym wyposażeniem ma nie tylko wartość muzealną, ale jest jednym z najważniejszych zabytków w Miechowicach.
Oprócz Ostoi Pokoju, neogotyckiego kościoła /ponadto w 1894 roku poświęcona została i oddana do użytku plebania, w której mieszkali księża aż do 1987 roku/ oraz Domku Matki Ewy na uwagę zasługuje również oddany w 1905 roku budynek „Ciszy Syjonu”, w którym odbywały się ewangelizacje i zgromadzenia misyjne. Warto dodać, że największą liczbę wiernych parafia ewangelicko-augsburska miała w okresie międzywojennym, około 2700.
W kolejnych latach zawirowania historyczne, wybuch II wojny światowej, przyłączenie Miechowic do odrodzonej Polski spowodowało spadek liczby wiernych. Dzisiaj jest ich około 200. Liczne szkody górnicze spowodowane eksploatacją węgla kamiennego powodowały niszczenie pięknego obiektu. W latach 1984 – 1987 zbudowano nowy dom parafialny, zaś 24 sierpnia 1987 roku kościół został wpisany na listę zabytków, będącym tym samym pod całkowitą ochroną, podobnie jak obiekty: Starej Plebanii, Ostoi Pokoju, Domku Matki Ewy oraz Ciszy Syjonu.
Zdjęcia: Kościół Ewangelicko-Augsburski, budynki: Ostoi Pokoju, Domku Matki Ewy oraz Ciszy Syjonu, a także krypty Domesów w podziemiach kościoła pw. św. Krzyża w Bytomiu-Miechowicach oraz Pałac w Miechowicach.
Na uwagę zasługuje również klasycystyczny pałac wzniesiony w 1817 roku przez Ignaza Domesa (włączony do wybudowanego później neogotyckiego pałacu jako część środkowa). To w nim urodziła się 31 października 1866 roku Ewa von Tiele-Winckler. Dzisiaj ocalał jedynie fragment dawnego pałacu, który udostępniony jest zwiedzającym.
Pałac przy ul. Dzierżonia były pozostałością po posiadłości rodu Tiele-Wicklerów, którzy w drugiej połowie XIX wieku przebudowali obiekt na XVI-wieczny, angielski styl Tudorów. Historia pałacu sięga jednak początku XIX wieku, a dokładnie 1812 roku kiedy wieś Miechowice kupił Ignacy Domes. Nowy właściciel zdecydował się w obecnym miejscu wybudować w latach 1812 – 1817 klasycystyczny pałac, który po przebudowie stał się środkową częścią neogotyckiego pałacu, zwanego potocznie – z racji swojego wyglądu – zamkiem.
Kolejna przebudowa pałacu rozpoczęła się w 1850 roku i prawdopodobnie związana była z silnym huraganem, który w 1844 roku nawiedził Miechowice i poważnie uszkodził budowlę. Autorem wstępnego projektu przebudowy był znany w Niemczech architekt Richard Lucae, jednak ostatecznie modernizację obiektu prowadzono według pomysłu Maurycego Augusta Nottebohma. Przebudowa trwała blisko dziewięć lat od 1850 do 1859 roku. Wówczas dobudowano dwa skrzydła – w zachodnim mieściła się sala obrazów i kwiatowa, zaś przy wschodnim skrzydle znajdowała się najwyższa z wież „Jaskółcza”, mająca wysokość 110 stóp (ponad 33 metry). Dwie pozostałe wieże nosiły nazwę „Prochowej” i „Wodnej”. W tej ostatniej mieścił się zbiornik wody dostarczanej pompami z podziemi kopalni „Maria”.
Pałac w posiadaniu rodziny Tiele-Wincklerów pozostał aż do 1925 roku kiedy odsprzedano go spółce akcyjnej Preussengrube AG. Przebudowany przez Franciszka Wincklera i Huberta von Tiele-Wincklera pałac przetrwał do 27 stycznia 1945 roku. Wkroczenie Armii Czerwonej do Miechowic w styczniu 1945 roku miało tragiczne skutki. Pałac został nie tylko splądrowany, ale również podpalony przez żołnierzy. Wypalone doszczętnie mury zamku zostały z Sylwestra na Nowy Rok 1954/1955 roku wysadzone przez saperów Ludowego Wojska Polskiego.
Zespół pałacowo-parkowy Tiele-Wincklerów 30 czerwca 1995 roku został wpisany do rejestru zabytków województwa śląskiego. W skład zespołu pałacowo-parkowego oprócz oficyny pałacu i pozostałości pałacu Tiele-Wincklerów wchodzą również: park i zespół dendrologiczny.
Po neogotyckim pałacu pozostał do dziś jedynie fragment, który został odbudowany dzięki pozyskanym środkom z Obszaru Strategicznej Interwencji. Pałac jest jednym z najważniejszych obiektów kulturalnych i turystycznych nie tylko w Miechowicach, ale również w Bytomiu. Dzisiaj ocalał fragment dawnego pałacu udostępniony jest zwiedzającym.