Bytom to jedno z najstarszych miast na Śląsku. Jego rozwój w średniowieczu zawdzięczamy nie tylko dogodnemu położeniu i wydobyciu galeny, ale skutecznej polityce Kazimierza bytomskiego, którego panowanie zapewniło mu prestiż nie tylko wśród Piastów śląskich.
– Panowanie Kazimierza bytomskiego to okres rozkwitu Bytomia na przełomie XIII i XIV wieku. Pierwszy z Piastów bytomskich zbudował zamek, otoczył miasto murami obronnymi, a także ufundował kościół św. Ducha poza murami miejskimi i lokował wsie na prawie magdeburskim – mówi Tomasz Sanecki, bytomski historyk, autor bloga „Mój Historyczny Blog” oraz wydanego w 2023 roku przewodnika po mieście „Bytom Warto Zwiedzieć”. – Rządy Kazimierza charakteryzowały się również aktywnością polityczną bytomskiego księcia, który 9 stycznia 1289 roku złożył hołd lenny w Pradze królowi czeskiemu Wacławowi II, zaś jego córka Maria została żoną króla Węgier Karola Roberta, co znacząco podniosło prestiż samego księcia, jak i jego ziem, którymi władał na przełomie XIII i XIV wieku – podkreśla Tomasz Sanecki.
Odwiedzili miejsca związane ze średniowieczną historią Bytomia
Podczas historycznego spaceru śladami bytomskich Piastów, który 3 sierpnia poprowadził bytomski historyk Tomasz Sanecki, uczestnicy odwiedzili kościół mariacki, w którym znajdują się portrety księcia Kazimierza bytomskiego i jego syna Bolesława toszeckiego, który został arcybiskupem ostrzyhomskim. W kościele mariackim turyści poznali także dzieje najstarszej świątyni w mieście, wpływ Piastów bytomskich na losy miasta, ale również przyczyny klątwy, jaką w XIV wieku nałożono na Bytom.
Kolejnym przystankiem podczas spaceru był pl. Grunwaldzki, gdzie w XIII wieku Kazimierz bytomski zbudował zamek, który niestety nie przetrwał do naszych czasów i nadal intryguje badaczy średniowiecznego Bytomia. Następnie turyści przeszli pod kościół pw. św. Ducha, gdzie uczestnicy spaceru poznali losy sprowadzonych do Bytomia bożogrobców przez księcia Kazimierza w 1299 roku, a także co udało się odkryć podczas badań archeologicznych przy kościele św. Ducha. W dalszej części spaceru miłośnicy Bytomia odwiedzili także kościół pw. św. Wojciecha, który lokował książę Władysław opolski około 1254 roku i wówczas był pod wezwaniem św. Mikołaja.
Kolebka Bytomia
Wzgórze św. Małgorzaty, to miejsce którego nie mogło zabraknąć podczas spaceru śladami Piastów bytomskich. Ten ostatni punkt spaceru był okazją do poznania początków Bytomia, historii romańskiej świątyni, której do dziś nie odnaleziono, a także tajemniczego tympanonu Jaksy. Podczas spotkania na wzgórzu św. Małgorzaty uczestnicy spaceru odwiedzili XIX wieczny kościół, jeden z najpiękniejszych zabytków sakralnych w mieście, a także poznali historię odkryć archeologicznych, które prowadzone były na wzgórzu już od 1929 roku.
Kazimierz bytomski. To dzięki niemu miasto rozkwitło
Książę Kazimierz bytomski był pierwszym księciem bytomskim i władał oprócz Bytomia również wchodzącymi w skład księstwa bytomskiego: Toszkiem, Siewierzem i Koźlem. Pierwszy książę bytomski był synem zmarłego w 1281 roku księcia opolskiego Władysława /nadał prawa miejskie Bytomiowi w 1254 roku/ oraz Eufemii, córki księcia wielkopolskiego Władysława Odonicza. Kazimierz objął samodzielne rządy w księstwie bytomskim w 1284 roku, co zaważyło na rozwoju naszego miasta w średniowieczu. To właśnie Kazimierz bytomski zbudował zamek, otoczył miasto murami obronnymi, a także ufundował kościół św. Ducha poza murami miejskimi i lokował wsie na prawie magdeburskim.
Wnętrze kościoła mariackiego, najstarszej świątyni w Bytomiu wzniesionej w 1231 roku, fot. Tomasz Sanecki, Archiwum Urzędu Miejskiego w Bytomiu
Rządy Kazimierza bytomskiego charakteryzowały się również aktywnością polityczną bytomskiego księcia, który 9 stycznia 1289 roku złożył hołd lenny w Pradze królowi czeskiemu Wacławowi II, zaś jego córka Maria została żoną króla Węgier Karola Roberta, co znacząco podniosło prestiż samego księcia, jak i jego ziem, którymi władał na przełomie XIII i XIV wieku. Warto również podkreślić, że Kazimierz bytomski był także aktywny w polityce krajowej. Brał udział między innymi w wyprawie przeciwko Władysławowi Łokietkowi pod Sieradzem w 1292 roku. Wyprawa ta zmusiła Łokietka do zrzeczenia się dążeń do zdobycia polskiej korony. Paradoksem jest, że Kazimierz bytomski i Władysław Łokietek wkrótce zostali sprzymierzeńcami, a przyszły król Polski doradził Karolowi Robertowi małżeństwo z córką księcia bytomskiego.
Kazimierz bytomski z żoną Heleną miał aż sześcioro dzieci: pięciu synów i córkę. Mimo tak licznego potomstwa dynastia bytomska przetrwała tylko do 1355 roku. Po śmierci Kazimierza w 1312 roku doszło do podziału księstwa bytomskiego, a dwaj synowi: Bolesław otrzymał wysoką godność kościelną zostając na Węgrzech w 1321 roku arcybiskupem ostrzyhomskim, zaś Mieszko urząd kanclerza królowej Węgier i biskupa Veszprem.
Za rządów księcia Kazimierza bytomskiego warto odnotować również rok 1299, kiedy do Bytomia przybył zakon Bożogrobców z Miechowa. Do naszego miasta dotarli ze swojej placówki filialnej w Chorzowie, zaś w Bytomiu za zgodą księcia Kazimierza otworzyli szpital oraz odprawiali nabożeństwa dla chorych w kaplicy szpitalnej pw. Ducha Świętego.
Po śmierci Kazimierza miasto już nigdy nie osiągnęło tak wielkiej pozycji w średniowieczu, jak za rządów pierwszego księcia bytomskiego. Linia książąt bytomskich zakończyła się na Bolesławie, który zmarł w 1355 roku, zaś w 1369 decyzją króla czeskiego Karola IV Luksemburskiego Bytom podzielono na dwie części między książąt: oleśnickiego i cieszyńskiego.