8 sierpnia 1945 roku Związek Radziecki wypowiedział wojnę Japonii rozpoczynając tzw. Operację Kwantuańską, której celem było wyzwolenie przez Armię Czerwoną spod okupacji japońskiej Mandżurii i Korei oraz zajęcie Sachalinu i Kuryli.
Związek Radziecki przez prawie całą II wojnę światową nie angażował się w wojnę z Japonią, a informację od radzieckiego szpiega Richarda Sorge, że Japonia w 1941 roku nie ma zamiaru atakować ZSRR umożliwiły Stalinowi przerzucenie wypoczętych i dobrze uzbrojonych wojsk z Syberii pod Moskwę, gdzie w grudniu 1941 roku zostały odrzucone wojska Wehrmachtu.
Sytuacja zmieniła się po upadku w maju 1945 roku III Rzeszy Niemieckiej. Stalina przekonywał o konieczności zaangażowania się w wojnę z Japonią prezydent Stanów Zjednoczonych Franklin Delano Roosevelt. Amerykanie ponosili duże straty na Dalekim Wschodzie i zdawali sobie sprawę, że wojna może potrwać znacznie dłużej niż w Europie, a straty będą rosły. Roosevelt chcąc zachęcić Stalina do wypowiedzenia wojny Japonii kusił go nabytkami terytorialnymi we wschodniej Azji.
Józef Stalin już 5 kwietnia 1945 roku, a więc miesiąc przed upadkiem Niemiec wypowiedział pakt o neutralności z Japonią. Kiedy 6 sierpnia Amerykanie zrzucili bombę atomową na Hiroszimę, a o pracach nad super bombą Stalin wiedział dzięki agentom radzieckim w Los Alamos, przywódca ZSRR zdecydował się przyśpieszyć atak na Japonię, obawiając się, że obiecane mu tereny kosztem Japonii mogą nie przypaść ZSRR, jeśli Japonia podpisze natychmiastową kapitulację.
Stalin zdecydował się 8 sierpnia 1945 roku rozpocząć tzw. Operację Kwantuańską, którą kierował marszałek Andriej Wasilewski. Przeważające siły Armii Czerwonej dość szybko przełamały linię obrony Japończyków, którzy ponosili porażki w Mandżurii. Wojska radzieckie zajęły nie tylko Mandżurię, ale również część Korei, a także Port Artur, Sachalin i Wyspy Kurylskie.
Japonia ostatecznie 2 września 1945 roku podpisała kapitulację wobec wojsk alianckich. Związek Radziecki przyłączył do swojego terytorium południowy Sachalin i Wyspy Kurylskie, o które do dziś trwa spór między Rosją a Japonią, która nigdy nie zrzekła się praw do tych ziem i uważa, że są one okupowane przez Rosję. Ponadto zlikwidowane zostało marionetkowe państwo Mandżukuo, które podlegało do 1945 roku Japonii, Mandżuria weszła w skład Chińskiej Republiki Ludowej, a w północnej Korei powstało komunistyczne państwo, które do dziś stanowi zagrożenie dla pokoju na Dalekim Wschodzie.
Zdjęcia:
Żołnierze japońscy patrolujący granicę z ZSRR w Mandżuko, data: 1939 rok, sygnatura: 1-E-8486, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, domena publiczna,
Defilada japońskich żołnierzy, przed wyruszeniem nad granicę z Mongolią, Data wydarzenia: 1939, Sygnatura: 1-E-8478, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, domena publiczna.