7 lipca 1572 w Knyszynie zmarł bezpotomnie /pojawiają się jednak opinie, że miał dwie nieślubne córki/ król Polski i wielki książę litewski Zygmunt II August. Był to ostatni męski przedstawiciel dynastii Jagiellonów na tronie polskim.
Urodzony w 1520 roku Zygmunt II August byłem synem króla polskiego Zygmunta I Starego /po elekcji królewicza Zygmunta Augusta, Zygmunt I stał się królem „Starym”/ i Bony Sforzy. W wieku 9 lat, w 1529 roku został koronowany na króla Polski – tzw. elekcja vivente rege, jednak władzę w kraju przejął w 1548 roku po śmierci ojca.
Zdjęcia:
Akt Unii Lubelskiej w 1569 roku, pocztówka z 1910 roku, współautor: Matejko Jan (1838-1893), Sygnatura: DŻS XII 8b/p.35/24, źródło: Biblioteka Narodowa, domena publiczna;
Akt Unii Lubelskiej – oryginał; język polski; dokument pergaminowy o wymiarach 72 x 45 cm + 10 cm. Inwokacja wpisana kapitałą. 78 pieczęci na 47 sznurach, Archiwum Główne Akt Dawnych, Zbiór dokumentów pergaminowych, sygn. 5627, fot. Karol Zgliński, źródło: Archiwum Główne Akt Dawnych, domena publiczna.
W polityce zagranicznej król Polski potwierdził dobrosąsiedzkie stosunki z Habsburgami, a także unormował stosunki z Ivanem IV Groźnym oraz Turcją, odnawiając z nią w 1553 roku układ pokojowy. W 1561 roku doszło do sekularyzacji Zakonu Kawalerów Mieczowych, a Inflanty stały się lennem polskim. Sytuacja w Inflantach doprowadziła do wojny o Dominum Maris Baltici między Polską i Litwą oraz Moskwą, a w wojnę zaangażowały się także Dania i Szwecja.
W polityce wewnętrznej doprowadził w 1564 roku do rezygnacji z dynastycznych praw dziedzicznych Jagiellonów w Wielkim Księstwie Litewskim, w 1568 roku powołał Komisję Morską, która zajmował się sprawami morskimi i budową floty wojennej. Z kolei 1 lipca 1569 roku doprowadził do zawarcia unii lubelskiej, na mocy której powstała Rzeczpospolita Obojga Narodów.
Unia Lubelska z 1569 roku, podczas które podjęto decyzję o połączenie Korony Polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego w jedno państwo – Rzeczpospolitą Obojga Narodów, otworzyła nowy rozdział w dziejach naszego kraju. Połączenie obydwu tych krajów stworzyło jedno z największych, najludniejszych i najpotężniejszych państw w XVI-wiecznej Europie.
Wspólne państwo Polaków i Litwinów trwało przez ponad dwa wieki – aż do czasu, kiedy zniknęło z mapy Europy po rozbiorach w 1795 roku. Obszar Rzeczpospolitej Obojga Narodów zajmował 780 tys. km2, a zamieszkała tam ludność liczyła ponad 6 milionów mieszkańców. Efektem zawarcia unii lubelskiej było stworzenie federacji złożonej z dwóch równoprawnych członków. Oba państwa razem w wolnej elekcji wybierały jednego władcę, ujednoliciły system monetarny i prawny oraz powołały wspólny Sejm i Senat oraz prowadziły wspólną politykę obronną i zagraniczną. Zachowały jednak odrębne urzędy centralne, języki, wojsko.
Rzeczpospolita Obojga Narodów była ewenementem w skali europejskiej. Wielonarodowe państwo, z wieloma religiami, odrębną kulturą, zwyczajami potrafiło stworzyć jeden organizm państwowy, który dla wielu Europejczyków był ostoją pokoju i tolerancji.
Zygmunt II August był trzykrotnie żonaty z Elżbietą Habsburżanką, która zmarła w 1545 roku, Barbarą Radziwiłłówną, z którą zawarł potajemny ślub w 1547 roku – koronowana mimo oporu polskiej szlachty i magnaterii na królową Polski w 1550 roku, zmarł rok później w 1551 roku według różnych opinii na raka szyjki macicy lub kiłę. Trzecią żoną Zygmunta II Augusta była siostra Elżbiety Habsburżanki – Katarzyna, z którą zawarł związek małżeński w 1553 roku. Z żadnego małżeństwa Zygmunt II August nie miał dzieci, tym samym był ostatnim męskim przedstawicielem Jagiellonów na tronie polskim.
Zygmunt II August zmarł 7 lipca 1572 roku w Knyszynie w wieku 52 lat. Za życia chorował na wiele chorób. Przeszedł w wieku młodzieńczym febrę, jednak prawdopodobnie chorował również na podagrę, a także w związku z bujnym życiem erotycznym zaraził się chorobą weneryczną.
Zdjęcia:
Król Polski Zygmunt II August, zbiór: Muzeum Historii Sztuki w Wiedniu, za Wikimedia Commons, domena publiczna;
Portret króla Polski Zygmunta II Augusta, źródło: Królowie i książęta: rysunki Jana Matejki, Matejko Jan (1838-1893), Biblioteka Narodowa, Sygnatura: A.2917/Repr.XIX/IV-27, domena publiczna.