KARTKA Z KALENDARZA – 30 MAJA

30 maja 1505 roku podczas obrad sejmu w Radomiu przyjęto konstytucję Nihil novi, zgodnie z którą wprowadzona została zasada, że nic nowego nie może być postanowione bez zgody parlamentu, na który składały się izba poselska, senat i król. Jej wprowadzenie uważa się często za początek demokracji szlacheckiej w Polsce.

Król Polski Aleksander Jagiellończyk, źródło: Artysta – Jan Matejko, około 1890 – 1892, źródło: za Wikimedia Commons, domena publiczna

Sejm, jako parlament dwuizbowy, ustanowiono najwyższym organem władzy, uznając jednocześnie króla za część struktury sejmu, tym samym wprowadzając podział władzy. Dla króla polskiego Aleksandra Jagiellończyka było to kolejne ograniczenie jego władzy, ale również możnych zasiadających w senacie. Dzięki konstytucji Nihil novi szlachta uzyskała wpływ na stanowienie prawa i kierowanie polityką państwa, co oznaczało początek monarchii parlamentarnej w Polsce.

Warto podkreślić, że konstytucja Nihil novi z 1505 roku stanowiła, że nowe prawa mogły być uchwalone za zgodą króla, senatu oraz izby poselskiej. Tym samym Sejm uzyskał dość duże kompetencje ustawodawcze, a szlachta miała realny wpływ na politykę państwa.

Tablica poświęcona uchwaleniu konstytucji „Nihil novi” w Radomiu, źródło-autor: Tomasz Sanecki

W połowie XVII wieku, a dokładnie 9 marca 1652 roku zasadę podejmowanie decyzji w drodze kompromisów i wypracowania wspólnych rozwiązań złamał poseł z Upity Władysław Siciński. Podczas Sejmu wykorzystał on zasadę liberum veto „Wolnego, jak nie pozwalam” w sprawie kontynuacji obrad Sejmu. Po opuszczeniu sali obrad, sejm został zerwany, co w kolejnych dziesięcioleciach było nadmiernie wykorzystywane zarówno przez polskich magnatów, jak również obce dwory, które przekupywały posłów, aby zrywali sejmy. Taka sytuacja w chwilach, kiedy Rzeczpospolita prowadziła wojny, a jej sytuacja była niestabilna były jedną z przyczyn późniejszego upadku Polski.

Scroll to Top