KARTKA Z KALENDARZA – 29 MARCA

29 marca 1865 roku w Telszach na Żmudzi urodził się Gabriel Narutowicz, pierwszy prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, wybrany na to stanowisko w 1922 roku.

Gabriel Narutowicz był naukowcem, zyskał sławę jako pionier elektryfikacji Szwajcarii, kierował także budową hydroelektrowni we Włoszech i w Hiszpanii. Wybotne osiągnięcia umożliwiły mu karierę naukową, czego dowodem było otrzymanie w 1907 roku tytuła profesora w katedrze budownictwa wodnego na politechnice w Zurychu.

W okresie I wojny światowej czynnie zaangażował się w sprawę odzyskania przez Polskę niepodległości. W 1919 roku przybył do Polski, zaś 23 czerwca 1920 roku objął tekę ministra robót publicznych w rządzie Władysława Grabskiego, z kolei 28 czerwca 1922 roku Narutowicz został ministrem spraw zagranicznych w rządzie Artura Śliwińskiego. W grudniu 1922 roku jego kandydaturę wysunięto na stanowisko prezydenta Polski.

Wybory prezydenckie przeprowadzono 9 grudnia 1922 roku. Kandydatami do fotelu prezydenta byli: Ignacy Daszyński – kandydat PPS, Stanisław Wojciechowski z listy PSL „Piast”,  Jan Baudouin de Courtenay popierany przez mniejszości narodowe, hrabia Maurycy Zamoyski popierany przez środowiska związane z prawicą oraz Gabriel Narutowicz, który wystartował z listy PSL „Wyzwolenie”.

Dwie pierwsze tury wyborów nie wyłoniły pierwszego prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, dopiero w trzeciej turze Gabriel Narutowicz głosami lewicy, PSL „Piast” oraz mniejszości narodowych pokonał hrabiego Maurycego Zamojskiego i został wybrany na prezydenta RP.

Józef Piłsudski i prezydent Gabriel Narutowicz podczas spotkania w Belwederze, autor: Wolski, Wacław Saryusz (1870-1933), Sygnatura: F.111354/I, źródło: Biblioteka Narodowa, domena publiczna

11 grudnia Narutowicz został zaprzysiężony na urzędzie prezydenta, zaś 14 grudnia Józef Piłsudski przekazał władzę nowemu prezydentowi.

16 grudnia Gabriel Narutowicz podczas odwiedzin Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie został zamordowany przez malarza Eligiusza Niewiadomskiego, który oddał trzy strzały do prezydenta. Gabriel Narutowicz pochowany został w Bazylice Archikatedralnej pw. św. Jana Chrzciciela w Warszawie.

Zdjęcia:

Gabriel Narutowicz – fotografia portretowa, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, Sygnatura: 1-A-1268;

Obwieszczenie [Inc.:] Niepoczytalna ręka dokonała dnia 16 grudnia ohydnego mordu na osobie Najwyższego Dostojnika Rzeczypospolitej Pana Prezydenta Narutowicza […] : Warszawa, dnia 16 grudnia 1922 r., Współautor: Darowski, Ludwik (1881-1948), Sygnatura: DŻS IA 6f1 1922 Warszawa, źródło: Biblioteka Narodowa, domena publiczna.

Scroll to Top