29 kwietnia 1648 roku rozpoczęła się bitwa nad Żółtymi Wodami podczas powstania Chmielnickiego.
Bitwa była pierwszym starciem podczas powstania Chmielnickiego i zakończyła się 16 maja 1648 roku klęską wojsk polskich i śmiercią dowodzącego wojskami polskimi syna hetmana wielkiego koronnego Mikołaja Potockiego – Stefana Potockiego.
Bohdan Chmielnicki sprzymierzony z Tatarami otrzymał od nich wsparcie jazdy pod wodzą Tuhaj-beja, dzięki czemu siły Kozaków były zdecydowanie liczniejsze w porównaniu z tym, czego spodziewali się Polacy. Kiedy wojska Stefana Potockiego dotarły do Żółtych Wód zostały zaatakowany przez oddziały tatarskie. Oblężony w obozie pod Żółtymi Wodami Potocki bronił się przed atakami wojsk kozacko-tatarskich. 14 maja podjęto jednak negocjacje, zgodnie z którymi za wydanie armat, wojsko polskie dostało gwarancję odwrotu w stronę Kryłowa.
Chmielnicki mimo obietnicy złamał ugodę, uwięził posłów polskich, a próba przedostatnia się Polaków do obozu w Kryłowa zakończyła się niepowodzeniem i dostaniem do niewoli kilkuset żołnierzy. Stefan Potocki został postrzelony i w wyniku ran zmarł w niewoli tatarskiej. Klęska nad Żółtymi Wodami była pierwszą z wielkim porażek wojsk polskich w 1648 roku w czasie Powstania Chmielnickiego – kolejne to Korsuń 26 maja oraz Piławcami 23-25 września 1648 roku.
Zdjęcia:
Juliusz Kossak, Śmierć Stefana Potockiego nad Żółtymi Wodami, za Wikimedia Commons, domena publiczna, autor: Juliusz Kossak, data powstania – około 1899 roku.
Portret Bohdana Chmielnickiego – miedzioryt Wilhelma Hondiusa (1597-1652), zbiór: Biblioteka Narodowa w Warszawie, sygnatura: G.73, domena publiczna;
Jan Kazimierz (1648-1668), pocztówka, Warszawa, Zamek Królewski, źródło: Biblioteka Narodowa w Warszawie, sygnatura: DŻS XII 8b/p.30/24, domena publiczna.