KARTKA Z KALENDARZA – 27 GRUDNIA

27 grudnia 1918 roku wybuchło w Poznaniu powstanie wielkopolskie, a jego bezpośrednią przyczyną był przyjazd /26 grudnia/ do stolicy Wielkopolski wybitnego pianisty i męża stanu, walczącego poza granicami kraju o wolną Polskę – Ignacego Jana Paderewskiego.

Dzień po przyjeździe Paderewskiego, 27 grudnia w Poznaniu doszło do polskiej manifestacji oraz niemieckiej kontrmanifestacji, które wymknęły się spod kontroli i przerodziły w walki, będące początkiem polskiego powstania. Wkrótce walki rozlały się nie tylko na Poznań, ale również inne mniejsze i większe miejscowości Wielkopolski.

Do 15 stycznia 1919 roku polskie oddziały wyzwoliły prawie całą Wielkopolskę. Walki zostały zawieszone po zawarciu rozejmu w Trewirze 16 lutego 1919 roku, a do dokumentu podpisanego wówczas przez Niemcy i państwa Ententy dodano punkt mówiący o zakończeniu walk z Polakami. Potyczki trwały jednak aż do czerwca 1919 roku, kiedy to na mocy traktatu wersalskiego Wielkopolska została włączona do odradzającego się państwa polskiego.

Układ w Trewirze zawarto między Republiką Weimarską a Ententą, a dotyczyło między innymi zachodnich granic Polski. Warto dodać również, że armia powstańcza została uznana za wojsko sprzymierzone, a na żądanie marszałka Ferdinanda Focha do układu wpisano postanowienie o zakończeniu walk polsko-niemieckich.

Fragmenty układu o przedłużeniu rozejmu – Trewir 16 lutego 1919:

„(…) Niemcy powinni niezwłocznie zaprzestać wszelkich działań ofensywnych przeciwko Polakom w Poznańskiem i we wszystkich innych okręgach. W tym celu zabrania się wojskom niemieckim przekraczania następującej linii: dawna granica Prus Wschodnich i Prus zachodnich z Rosją aż do Dąbrowy Biskupiej, następnie zaczynając od tego punktu linii na zachód od Dąbrowy Biskupiej, na zachód od Nowej Wsi Wielkiej, na południe od Brzozy, na północ od Szubina, na północ od Kcyni, na południe od Szamocina, na południe od Chodzieży, na północ od Czarnkowa, na zachód od Miał, na zachód od Międzychodu, na zachód od Zbąszynia, na zachód od Wolsztyna, na północ od Leszna, na północ od Rawicza, na południe od Krotoszyna, na zachód od Odolanowa, na zachód od Ostrzeszowa, na północ od Wieruszowa, a następnie aż do granicy śląskiej.”

Źródło: „Sprawy polskie na konferencji pokojowej w Paryża w 1919 r. Dokumenty i materiały” t. 1, Warszawa 1965, s. 385.

Zdjęcia:

Naczelnik Państwa Józef Piłsudski (1. z lewej), premier Ignacy Paderewski (2. z lewej), minister spraw wewnętrznych Stanisław Wojciechowski (3. z lewej) oraz adiutant Naczelnika Państwa porucznik Tadeusz Kasprzycki (1. z prawej), źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, Sygnatura: 22-241-1;

Przyjazd Ignacego Jana Paderewskiego do Poznania, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, data wydarzenia: 27 grudnia 1918 roku, Sygnatura: 1-H-319-1;

Kompozytor i pianista Ignacy Jan Paderewski (w cylindrze) z żoną Heleną przed gimnazjum swojego imienia. Widoczni m.in. dyrektor gimnazjum im. Ignacego Paderewskiego Roman Molenda, wiceprezydent Poznania Mikołaj Kiedacz (4 dorosły z lewej), były minister przemysłu i handlu Kazimierz Hącia (2. z prawej), źródło Narodowe Archiwum Cyfrowe, data wydarzenia: 1924, sygnatura: 1-K-6803-2;

Ignacy Jan Paderewski – kompozytor i pianista. Fotografia sytuacyjna, źródło Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygnatura: 1-K-6830;

Kompozytor i pianista Ignacy Jan Paderewski w grupie osób na dworcu kolejowym, źródło Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygnatura: 1-K-6826-3.

Scroll to Top