2 lipca 1644 roku doszło do bitwy pod Marston Moor, w której wojska parlamentu pokonały armię wierną królowi angielskiemu Karolowi I Stuartowi.
Karol I Stuart, który dążył do rządów absolutystycznych, po rozwiązaniu parlamentu w 1629 roku prowadził w Anglii rządy despotyczne opierając się na lordzie Straffordzie i Williamie Laudzie, arcybiskupie Canterbury. Szczególnie szykanom poddawano purytan, zaś w Szkocji sprzeciwiającej się polityce króla doszło do wybuchu powstania w 1638 roku. Król chcąc je stłumić zwołał parlament, aby uchwalić nowe podatki.
Parlament odrzucił żądania króla i został w 1640 roku po miesiącu obrad rozwiązany. Sytuacja w kraju zmusiła jednak Karola I Stuarta do zwołania ponownie parlamentu, który uchwalił tzw. Wielką Remonstrację – program reform przekazujących parlamentowi między innymi: kontrolę nad podatkami i finansami, znoszących sądy specjalne czy ograniczający uprawnienia biskupów. Parlament angielski doprowadził nie tylko do ograniczenia władzy królewskiej, ale również przyczynił się do pojmania lorda Strafforda, który został w 1641 roku ścięty.
Konflikt parlamentu z królem doprowadził wkrótce do próby zamachu ze strony Karola I, który dążył do aresztowania głównych opozycjonistów. Próba opanowania sytuacji w Anglii zakończyła się dla króla niepowodzeniem, co skutkowało ucieczką Karola I i wybuchem wojny domowej w Anglii.
Po stronie parlamentu wyróżniającą się postacią był Oliver Cromwell oraz sir Thomas Fairfax. Wojska parlamentu początkowo nie odnosiły sukcesu, jednak w bitwie pod Marston Moor 2 lipca 1644 – największej bitwie w całej wojnie domowej – armia rojalistów wierna Karolowi I poniosła klęskę, doprowadzając nie tylko do utraty północnej Anglii, ale również zapoczątkowała ona upadek Karola I Stuarta.
Ostatnia bitwa wojny domowej rozegrała się 14 czerwca 1645 roku pod Naseby i zakończyła bezsprzecznym zwycięstwem wojsk parlamentu. Karol I po klęsce uciekł do Szkocji, gdzie liczył na uzyskanie pomocy, został jednak wydany angielskiemu parlamentowi, co przypieczętowało jego upadek.
Król Anglii został uwięziony, a jego proces rozpoczęty 20 stycznia 1649 roku zakończył się 27 stycznia skazaniem go na karę śmierci. 30 stycznia 1649 roku Karol I Stuart został ścięty toporem.
Zdjęcie:
Carolus Stuart : König in Engellandt, Schottlandt und Yrlandt, geboren Anno 1600, enthouptet in London Anno 1649 im 24. Iahr seiner Regierung, grafika przed 1649 rokiem, Sygnatura: G.30664/WAF.203, źródło: Biblioteka Narodowa, domena publiczna;
Olivier Cromwell : General Leutenant der Armee des Parlements in Engellandt, grafika i rysunek przed 1800 rokiem, Sygnatura: G.30665/WAF.203, źródło: Biblioteka Narodowa, domena publiczna.