KARTKA Z KALENDARZA – 17 CZERWCA

17 czerwca 1682 roku urodził się Karol XII, król Szwecji, pochodzący z niemieckiej rodziny Wittelsbachów. Mimo młodego wieku był jednym z najbardziej znanych władców początku XVIII wieku. W czasie wielkiej wojny północnej rozbił wojska saskie i rosyjskie, okupował Polskę, a także dokonał zmiany na tronie polskim, doprowadzając do elekcji Stanisława Leszczyńskiego.

Kiedy w 1699 roku został zawarty duńsko-sasko-rosyjski sojusz przeciwko Szwecji i Karolowi XII, nikt wówczas się nie spodziewał, że wkrótce wszystkie te trzy państwa zostaną rozgromione przez młodego władcę. W 1700 roku wybuchła, trwająca do 1721 roku, wielka wojna północna.

Po zwycięski bitwach w Polsce i rozbiciu armii sasko-polskiej /mimo że Polska była wobec tego konfliktu neutralna/, Karol XII zmusił Augusta II Mocnego do abdykacji, a królem w Polsce wybrano Stanisława Leszczyńskiego. Dla Rzeczypospolitej było to okres wielkiego chaosu. Jeden z najważniejszych w tej części Europy krajów ponownie stał się areną zmagań obcych mocarstw – Szwecji i Rosji. Warto podkreślić, że Karol XII nie poprzestał na Polsce, lecz wkroczył również do Saksonii, a jego zwycięskie bitwy – pod Narwią z Rosjanami, Rygą – z armią saską, Kliszowem – z armią sasko-polską oraz Fraustadt /Wschową/ – z armią sasko-rosyjską, ujawniły w nim geniusz stratega i dowódcy.

Zwycięski marsz Karola XII zakończył się dopiero 8 lipca 1709 roku w czasie bitwy pod Połtawą, nad rzeką Worsklą na Ukrainie, gdzie armia cara Piotra I rozgromiła wojska szwedzkie, co zapoczątkowało upadek władcy Szwecji. Karol XII udał się do Turcji skąd po kilku latach powrócił do Szwecji. W 1718 roku podczas wojny szwedzko-duńskiej w trakcie oblężenia norweskiego miasta Fredrikshald zginął trafiony kulą w głowę. Dla Szwecji śmierć Karola XII oznaczała kres władców absolutnych. Już żaden z władców Szwecji nie potrafił dorównać ani Gustawowi Adolfowi, ani Karolowi XII. Królestwo Szwecji toczyło jeszcze wojny w XVIII wieku, jednak nigdy to państwo nie potrafiło już stworzyć imperium.

Warto dodać, że wojna szwedzko-rosyjska zakończyła się podpisaniem w fińskim Nystad traktatu pokojowego 10 września 1721 roku, na mocy którego Rosja zyskała kosztem Szwecji – Ingrię, Inflanty, Karelie z Wyborgiem oraz Estonię. Ponadto pozycja Szwecji uznawanej dotąd za mocarstwo spadła do roli drugorzędnego państwa w Europie. Jej miejsce w Europie Środkowo-Wschodniej i Północnej przejęła Rosja.

Zdjęcia:

Król Szwecji Karol XII, źródło: zbiór – Nationalmuseum w Sztokholmie, artysta – Hyacinthe Rigaud (lub jego warsztat), data: 1715 rok, za Wikimedia Commons, domena publiczna;

Karol XII, król Szwecji, Grafika i Rysunek 1839 – 1841, Współautor: Chodowiecki Daniel (1726-1801), Sygnatura: G.27556/I, źródło: Biblioteka Narodowa, domena publiczna;

Fotografia rysunku nieokreślonego autorstwa przedstawiającego spotkanie Karola XII z Augustem II Mocnym w Dreźnie, fotografia reprodukcyjna – odbitka, autor: Czołowski Aleksander (1865-1944), Sygnatura: F.22950/II, źródło: Biblioteka Narodowa, domena publiczna.

Scroll to Top