16 maja 1648 roku zakończyła się bitwa pod Żółtymi Wodami. Nie tylko doszło w niej do klęski wojsk polskich, ale również śmierci Stefana Potockiego – syna hetmana wielkiego koronnego Mikołaja Potockiego.
Przegrana Polaków pod Żółtymi Wodami w starciu z połączonymi siłami kozacko-tatarskimi dowodzonymi przez Bohdana Chmielnickiego zapoczątkowała okres wielkich klęsk Rzeczypospolitej. Powstanie Chmielnickiego, Potop szwedzki, wojna z Rosją oraz Turcją pogrążyły militarnie i gospodarczo nasz kraj.
Bohdan Chmielnicki sprzymierzony z Tatarami otrzymał od nich wsparcie jazdy pod wodzą Tuhaj-beja, dzięki czemu siły Kozaków były zdecydowanie liczniejsze w porównaniu z tym, czego spodziewali się Polacy. Kiedy wojska Stefana Potockiego dotarły do Żółtych Wód zostały zaatakowane przez oddziały tatarskie. Oblężony w obozie pod Żółtymi Wodami Potocki bronił się przed atakami wojsk kozacko-tatarskich. 14 maja podjęto jednak negocjacje, zgodnie z którymi za wydanie armat, wojsko polskie dostało gwarancję odwrotu w stronę Kryłowa.
Chmielnicki mimo obietnicy złamał ugodę, uwięził posłów polskich, a próba przedostatnia się Polaków do obozu w Kryłowie zakończyła się niepowodzeniem i dostaniem do niewoli kilkuset żołnierzy. Stefan Potocki został postrzelony i w wyniku ran zmarł w niewoli tatarskiej.
Klęska pod Żółtymi Wodami była pierwszą z wielkim porażek wojsk polskich w 1648 roku w czasie Powstania Chmielnickiego – kolejne to Korsuń 26 maja oraz Piławce 23-25 września 1648 roku. Warto podkreślić, że 20 maja 1648 roku, a więc cztery dni po klęsce pod Żółtymi Wodami zmarł w Mereczu król Władysław IV Waza.
Zdjęcia:
Juliusz Kossak, Śmierć Stefana Potockiego nad Żółtymi Wodami, za Wikimedia Commons, domena publiczna, autor: Juliusz Kossak, data powstania – około 1899 roku;
Bohdan Chmielnicki, źródło: Państwowe Muzeum Historyczne w Moskwie, za Wikimedia Commons, domena publiczna;
Jan Kazimierz (1648-1668), pocztówka, Warszawa, Zamek Królewski, źródło: Biblioteka Narodowa w Warszawie, sygnatura: DŻS XII 8b/p.30/24, domena publiczna;
Spotkanie Chmielnickiego z Tuhaj-Bejem (1648), pocztówka z lat 1927-1936, autor wzoru: Kossak Juliusz (1824-1899), źródło: Biblioteka Narodowa, sygnatura: DŻS XII 8b/p.51/12, domena publiczna.