10 października 1794 roku wojska polskie zostały pokonane przez Rosjan pod Maciejowicami. Bitwa oznaczała załamanie się insurekcji kościuszkowskiej, a ranny podczas bitwy Naczelnik Tadeusz Kościuszko dostał się do rosyjskiej niewoli.
Zawiązana na krakowskim rynku insurekcja kościuszkowska była ostatnią próbą ratowania niepodległej Rzeczpospolitej. 10 października 1794 pod Maciejowicami powstanie się załamało, a ranny naczelnik dostał się do rosyjskiej niewoli.
Tadeusz Kościuszko decydując się na bitwie pod Maciejowicami miał na celu niedopuszczenie do połączenia się sił rosyjskich dowodzonych przez feldmarszałka Aleksandra Suworowa i gen. Iwana Fersena. Kościuszko chciał rozbić obydwa korpusy oddzielnie, jednak 4 października korpus gen. Fersen zaczął przeprawiać się przez Wisłę w okolicach Maciejowic, co uniemożliwiło wykonanie planu Tadeusza Kościuszki. Naczelnik powstania zdecydował się mimo mniejszych sił – około 6 tysięcy żołnierzy, przeciwko 12 tysiącom wojsk Fersena – ruszyć przeciwko Rosjanom. Generał Fersen wykorzystując przewagę liczebną, większą ilość armat i lepsze uzbrojenie uderzył na wojska Kościuszki. Polscy żołnierze nie wytrzymali natarcia Rosjan, którzy zadali ciężkie straty Polakom.
Bitwa zakończyła się klęską Polaków. Ranny został Tadeusz Kościuszko, który dostał się do rosyjskiej niewoli. Warto podkreślić, że bitwa pod Maciejowicami miała przełomowe znaczenie dla powstania kościuszkowskiego. Przegrana oznaczała rychły upadek powstania i Rzeczypospolitej. Już 4 listopada wojska rosyjskie zdobyły Warszawę, zaś 16 listopada w Radoszycach doszło do ostatecznej kapitulacji wojsk insurekcji kościuszkowskiej, którymi po tym, jak dostał się do niewoli Kościuszko, dowodził Najwyższy Naczelnik Siły Zbrojnej Narodowej Tomasz Wawrzecki.
Konsekwencją upadku insurekcji kościuszkowskiej było zawarcie 3 stycznia 1795 roku przez Rosję, Austrię i Prusy traktatu sankcjonującego III rozbiór Polski. Sam akt III rozbioru Rzeczypospolitej podpisano 24 października 1795 roku.
Zdjęcia:
Tadeusz Kościuszko pada ranny w bitwie pod Maciejowicami, autor/źródło: Jan Bogumił Plersch, data: około 1794 rok, zbiór: Zamek Królewski na Wawelu, za Wikimedia Commons, domena publiczna;
Plan bitwy pod Maciejowicami, autor: Korzon Tadeusz (1839-1918), mapy i atlasy z 1898 roku, Sygnatura: ZZK 5 246, źródło: Biblioteka Narodowa, domena publiczna;
Plan bitwy pod Maciejowicami z 1794 roku, mapy i atlasy 1794 rok, Sygnatura: ZZK 3 107, źródło: Biblioteka Narodowa, domena publiczna;
Tadeusz Kościuszko pod Maciejowicami, fotografia, autorzy – wydawca: Józef Kaufmann, Ferdynand Wilhelm Hoesick, źródło: Biblioteka Narodowa, domena publiczna.