W sercu Górnego Śląska – zamek w Chudowie

W samym sercu Górnego Śląska leży przepiękna wieś, której główną atrakcją jest odrestaurowana wieża zamkowa, będącą częścią nieistniejącego już XVI-wiecznego zamku. To Chudów położony w województwie śląskim, w powiecie gliwickim tuż obok tak dużych miast jak: Gliwice, Ruda Śląska czy Mikołów.

Renesansowy zamek zbudowano na planie zbliżonym do prostokąta o wymiarach 30 x 26 metrów. W środku znajdował się niewielki dziedziniec z centralnie usytuowaną studnią. Czworoboczną wieżę o wymiarach 8,8 x 7,5 metrów umiejscowiono w części południowo-zachodniej. Po obu jej stronach wzniesiono prostokątne budynki, pełniące funkcje mieszkalne. Po prawej stronie wieży znajdował się trzykondygnacyjny tzw. dom pański, z którego przyziemia na zewnątrz prowadziła furta zamkowa. Po lewej stronie wieży ulokowany był tzw. budynek służebny. Zamkowy dziedziniec okalały drewniane ganki. Pierwotne wejście do zamku wiodło przez most nad fosą, prowadzący bezpośrednio na drugą kondygnację wieży.

Brak dokumentów związanych z budową zamku uniemożliwia jednak dokładne określenie daty jego powstania. Z badań historycznych wynika, że renesansowy zamek powstał na miejscu wcześniejszego średniowiecznego założenia, po którym relikty odsłonięte zostały w czasie prowadzonych od 2000 badań archeologicznych i który należy wiązać z XV-wieczną siedzibą rodu Chudowskich.

Za budowniczego renesansowego zamku kamienno-ceglanego uznaje się Jana Gierałtowskiego, który w 1532 roku kupił dobra rycerskie Chudów - Paniówki. Po jego śmierci majątek odziedziczył syn - Wacław. Gierałtowscy byli w posiadaniu zamku do 1622 roku. W latach 1706-1767 właścicielami zamku była rodzina Foglarów. Zamek w tym czasie przeżywał swój kolejny rozkwit i należał wówczas do najwspanialszych rezydencji na Górnym Śląsku. Odbywały się tutaj liczne bale i przyjęcia.

Po roku 1768 zamek dość często zmieniał właścicieli tracąc na znaczeniu. W 1837 roku właścicielem zamku w Chudowie został Aleksander von Bally, który dokonał licznych zmian w architekturze zamku. W związku z legendami mówiącymi, iż zamek w Chudowie jest starym zamkiem templariuszy, von Bally przebudował wieżę, umieszczając w niej kaplicę (połączone dwie kondygnacje wieży). W tym czasie zmianie uległo również najbliższe otoczenie zamku, przy którym powstał duży budynek o charakterze gospodarczym. Mieścił się w nim zamkowy browar i karczma. W 1847 roku, a więc dziesięć lat po objęciu we władanie zamku w Chudowie przez von Bally`ego, obiekt spłonął w noc sylwestrową, stając się odtąd ruiną.

Ruiny zamku chudowskiego znalazły się w 1848 roku w granicach posiadłości Karola Goduli, jednego z największych magnatów przemysłowych Górnego Śląska. Następnie przeszedł na własność wychowanki Karola Goduli Joanny Gryczik von Schomberg Godulla i jej męża Hansa Ulricha Gotharda von Schaffgotsch. Zamek nigdy nie odzyskał już swojej świetności i pozostawał ruiną do początku XXI wieku.

W 1995 roku powstała Fundacja „Zamek Chudów”, która miała na celu uratowanie jednego z najpiękniej położonych nizinnych zamków na Górnym Śląsku - zamku w Chudowie. Dzięki jej działalności w 2001 roku rozpoczęto odbudowę zamkowej wieży, w której od 2004 roku mieści się muzeum archeologiczne. Prezentowane są w nim zabytki, pozyskane głównie podczas badań archeologicznych, prowadzonych od 2001 roku (między innymi w 2007 roku odkryto studnię zamkową, ślady wcześniejszego założenia obronnego – drewnianej wieży z XV wieku).

Muzeum Zamku w Chudowie bazuje na zbiorach, powstałych dzięki prowadzonym od 2001 roku przez Fundację „Zamek Chudów” badaniom archeologicznym i obejmuje:

- piwnicę wieży (wystawa archeologiczna: zrekonstruowane naczynia ceramiczne, fragmenty średniowiecznej studni);

- kondygnację wejściową (zrekonstruowany system ryglowania bramy);

- I piętro wieży (wystawy czasowe);

- II piętro wieży (wystawa dawnych zdjęć zamku);

- III piętro wieży (rekonstrukcja pomieszczenia mieszkalnego, XVI-wieczna latryna);

- IV piętro wieży (wystawa muzealna prezentująca kafle piecowe z zamku w Chudowie).

- ekspozycję na dziedzińcu (relikty murów i filarów odkryte podczas wykopalisk, studnię);

- lapidarium, w którym zgromadzone są fragmenty detali architektonicznych, odkrytych podczas prac;

- rekonstrukcję bojowego wozu husyckiego.

Obiekt można zwiedzać w czerwcu /soboty i niedziele od 12.00 do 19.00/, zaś w lipcu i sierpniu od wtorek do piątku: 11:00 - 17:00 oraz w sobotę i niedzielę od 11.00 do 19.00.

Adres:

Muzeum Zamku w Chudowie

ul. Podzamcze 6,

Chudów

44-177 Paniówki (powiat gliwicki)

Tekst został zaczerpnięty ze strony Fundacji Zamku Chudów

Dziękuję również Fundacji za możliwość zrobienie zdjęć wewnątrz wieży zamkowej.

W sercu Górnego Śląska – zamek w Chudowie, fot. Tomasz Sanecki