Historia Społeczna Trzeciej Rzeszy – recenzja

Publikacji poświęconych kwestiom dojścia nazistów do władzy w Niemczech nie brakuje. Przede wszystkim skupiają się one na kwestiach politycznych, działaniach Adolfa Hitlera i jego popleczników, którzy pod dojściu do władzy krok po kroku zawłaszczali wszystkie dziedziny życia i poddali je szczegółowej kontroli. Jak jednak zachowywało się niemieckie społeczeństwo, które przecież poparło NSDAP i ich charyzmatycznego wodza Adolfa Hitlera. O tym jak żyło się w nazistowskich Niemczech, jak wyglądało codzienne życie zwykłych obywateli, czego oczekiwali, jak nazistowska władze i wprowadzone zmiany w kraju wpłynęły na życie Niemców? To kwestie, jakie poruszył w książce „Historia Społeczna Trzeciej Rzeszy” Richard Grunberger, nieżyjący już wybitny brytyjski historyk, który urodził się w austriackiej żydowskiej rodzinie w 1924 roku.

Wydana w 1971 roku w Wielkiej Brytanii książka do dziś jest uznawana za bardzo ważną publikację poświęconą społeczeństwu niemieckiemu w czasach rządów nazistów po 1933 roku. W trzydziestu rozdziałach – brytyjski historyk poświęcił innej dziedzinie życia – między innymi: kulturze, oświacie, prawie, rodziny, praw kobiet, religii, stosunkowi do Żydów, ale nawet literaturze, konsumpcji czy sprawom donosów.

Richard Grunberger porusza w swojej publikacji wiele ważnych tematów. Warto podkreślić, że autor uważa, że wielu Niemców wręcz rozgrzeszało Hitlera z jego czynów wobec obywateli, którzy trafiali do obozów koncentracyjnych, byli marginalizowani w społeczeństwie czy nawet pozbawiani praw. Na co zwraca uwagę brytyjski historyk ogromna rolę w państwie Hitlera odegrała propaganda kierowana przez Josepha Goebbelsa, a społeczeństwo niemieckie był tak mocno podporządkowane władzy i zindoktrynowane, że nie było w stanie podnieść buntu nawet w chwili, kiedy upadek III Rzeszy był już przesądzony i to o wiele wcześniej niż w 1945 roku.

Jak doszło do tego, że Niemcy zaufali nazistom i Hitlerowi?

Warto również dodać, że aby zrozumieć dlaczego społeczeństwo niemieckie tak bardzo zaufało Hitlerowi należy sięgnąć do czasów po I wojnie światowej. Przegrana cesarskich Niemiec w 1918 roku, upokarzający Traktat Wersalski, utrata wielu terytoriów, gigantyczne reparacje wojenne, niestabilne rządy, a później na przełomie lat dwudziestych i trzydziestych XX wieku kryzys gospodarczy, spowodowały, że niemieckie społeczeństwo poszło za ambitnymi hasłami kaprala z czasów I wojny światowej – Adolfa Hitlera, którzy obiecał, że koszmar Niemców się skończy. Kiedy Hitler objął urząd kanclerza 30 stycznia 1933 zaczął dość szybko spełniać swoje obietnice, bowiem już w trzy lata po objęciu rządów w Niemczech pracę miało więcej ludzi niż przed bardzo dobrym rokiem 1928 dla Republiki Weimarskiej. Te działania powodowały, że Hitler mógł śmiało nadal prowadzić swoje niedemokratyczne działania, które pozbawiły Niemców praw, ale nie potrafiących się zbuntować, bowiem wprowadzane zmiany gospodarcze, zbrojenia z jednej strony powodowały zmniejszenie bezrobocia, zaś z drugiej podnosiły dumę zwykłych Niemców, którzy znowu czuli, że z ich krajem Europa się liczy. Te działania mogły początkowo nie wzbudzać żadnych konsekwencji, jednak na początku lat czterdziestych XX wieku, po ataku na Związek Radziecki, ujawniły się z całą mocą.

Na co warto zwrócić szczególną uwagę?

Bardzo interesujące są rozdziały poświęcone rodzinie w nazistowskich Niemczech, jej roli w niemieckiej propagandzie, ale też poddanej kontroli, korupcji, którą byli splamieni najwyżsi dostojnicy III Rzeszy, młodzieży, poddanej indoktrynacji ze strony organizacji „Hitlerjugend”, biznesowi, poddanemu kontroli nazistów, a w szczególności zbrodniczej organizacji SS, na czele której stał Heinrich Himmler oraz partii NSDAP, w której każdy dostojnik chciał się wkraść w łaski Hitlera. Tak więc każdy z poruszonych rozdziałów, nie tylko te wspomniane powyżej, zasługuje na uwagę, bowiem w całości ukazują one, jak działało nazistowskie państwo, które najpierw zdominowało swoje społeczeństwo, później Europę, by na końcu upaść, a jego przywódcy zostali pogrzebani w zniszczonym Berlinie.

Kolejne wznowienie książki Richarda Grundergera to szansa dla tych czytelników, którzy jeszcze nie zapoznali się ze świetną publikacją brytyjskiego historyka. Opisując w niej kompleksowo codzienne życie w nazistowskich Niemczech, czytelnik pozna cały mechanizm, który najpierw otumanił niemieckie społeczeństwo, a później wykorzystał je do swoich celów niszcząc Europę i doprowadzając do zagłady własny kraj.

Richard Grunberger – brytyjski historyk pochodzenia żydowskiego, urodzony w Austrii w 1924 roku. Był historykiem specjalizującym się w badaniach nad dziejami III Rzeszy, a wydana w 1971 książka „Historia Społeczna Trzeciej Rzeszy” w Wielkiej Brytanii do dziś uchodzi za kanon literatury historyczno-socjologicznej poświęconej III Rzeszy. Richard Grunberger zmarł w 2005 roku.

Autor: Richard Grunberger;
Tytuł: „Historia Społeczna Trzeciej Rzeszy”;
Wydawca: Wydwnictwo Znak Literanova;
Miejsce i rok wydania: Kraków 2022;
Liczba stron: 591;
Cena: 50,99 zł
Książkę można zakupić w Wydawnictwie Znak Literanova