HISTORIA - KARTKA Z KALENDARZA - 7 MAJA

7 maja 2020 Tomasz Sanecki

7 maja 1794 roku Tadeusz Kościuszko wydał uniwersał połaniecki – dokument przyznający wolność osobistą chłopom pańszczyźnianym. Kościuszko zdając sobie sprawę, że przewaga militarna leży po stronie państw zaborczych, liczył na uczestnictwo w powstaniu chłopstwa, dlatego zdecydował się wydać nieopodal miasta Połaniec akt zmieniający sytuację chłopów w Polsce.

Uniwersał połaniecki umożliwiał chłopom przenoszenie się z rodziną w inne miejsce, zakazywał rugowania chłopów z ziemi, jeśli wypełniali zobowiązania, jak również ograniczono pańszczyznę. Z kolei chłopi, którzy walczyli w armii byli zwolnieni na czas służby ze świadczeń na rzecz swojego pana.

Zdjęcie: Uniwersał Tadeusza Kościuszki, Najwyższego Naczelnika Siły Zbrojnej Narodowej, zapewniający chłopom opiekę rządową i wolność osobistą, źródło: zbiór – Archiwum Główne Akt Dawnych, za Wikimedia Commons, domena publiczna.

Dokument wydany przez Kościuszkę niewiele zmienił jednak w sytuacji zarówno chłopów, jak również w powstaniu.
 

Już w listopadzie pod naporem wojsk rosyjskich insurekcja kościuszkowska upadła, co doprowadziło wkrótce do III – ostatniego – rozbioru Rzeczypospolitej Obojga Narodów w 1795 roku.

Po upadku powstania kościuszkowskiego uniwersał połaniecki został unieważniony, jednak w XIX wieku stał się on symbolem walki o poprawę sytuacji chłopstwa.

Zdjęcie nr 2: Obraz Józefa Chełmońskiego "Modlitwa kosynierów przed bitwa pod Racławicami", 1909 rok, foto: Wikipedia commons, domena publiczna

Zobacz ostatnie wpisy