HISTORIA - KARTKA Z KALENDARZA - 24 LIPCA

24 lipca 1655 roku rozpoczęła się bitwa pod Ujściem, która dzień później, 25 lipca zakończyła się kapitulacją wojsk polskich. Akt kapitulacji Wielkopolski oznaczał uznanie przez Polaków zwierzchnictwa szwedzkiego i władzy Karola X Gustawa. Podpisany dokument przekazywał Karolowi Gustawowi pełną władzę nad województwami poznańskim i kaliskim, całość dóbr państwowych i kościelnych oraz miasta. Szwedzi uzyskali prawo do zaciągania piechoty. Szlachta otrzymała gwarancję swych swobód, a na urzędy powoływać miano tylko Polaków.

Bitwa pod Ujściem była pierwszym starciem w czasie potopu szwedzkiego. Wojska szwedzkie pod wodzą feldmarszałka Arvida Wittenberga po dotarciu do Ujścia nad Notecią stanęły naprzeciwko pospolitego ruszenia z Wielkopolski. Wojska polskie pod dowództwem wojewody poznańskiego Krzysztofa Opalińskiego i wojewody kaliskiego Andrzeja Grudzińskiego miały stawić opór przeciwnikowi. Po rozpoczęciu ostrzału przez obydwie strony, armia szwedzka przeprowadziła manewr mający na celu przeprawienie się przez rzekę. Na wieść o ruchach wojsk szwedzkich, w polskim obozie doszło do paniki, co skłoniło dowodzących do rokowań.

25 lipca pod Ujściem wojska polskie skapitulowały i zawarły układ, na mocy którego województwo poznańskie i kaliskie poddawały się pod protekcję króla Szwecji Karola X Gustawa. Pod protekcję króla szwedzkiego oddała się szlachta, zaś Karol X Gustaw przejmował uprawienia króla polskiego Jana II Kazimierza Wazy, jednak gwarantował szlachcie polskiej utrzymanie dotychczasowych przywilejów. Kapitulacja pod Ujściem otworzyła drogę armii szwedzkiej w głąb Rzeczypospolitej.

Wojska Karola X Gustawa zdobyły Warszawę, Toruń, Kraków i wiele innych miast, a także odpowiedzialne były za zniszczenia zamków Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Między innymi ograbiono i zniszczono Olsztyn koło Częstochowy, Ogrodzieniec, Smoleń, Morsko czy Będzin.

Zdjęcie: Bitwa pod Ujściem, lipiec 1655 roku, autor: Erik Dahlbergh (1625–1703), źródło: www.muzeum-polskie.org, za Wikimedia Commons, domena publiczna.