Akta Skarbów. Wojenne Tajemnice w Archiwach IPN – recenzja

„Akta Skarbów” to kolejna publikacja bytomskiego pasjonata historii i autora książek poświęconych tajemnicom II wojny światowej Macieja Bartkowa. Tym razem badacz wojennych tajemnic Śląska w swojej książce podjął temat tajemnic ukrytych w archiwach Instytutu Pamięci Narodowej. Jak się okazuje kryją w sobie one do dziś wiele ciekawostek związanych z wojennymi i powojennymi losami śląskich miast. Wśród nich Maciej Bartków opisał 16 spraw, które przybliżają tajemnice związane z losami zaginionych dzieł sztuki z Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu, dolnośląskich miast i miasteczek, obnażają próby wyłudzenia znacznych kwot pieniężnych przez osoby, które rzekomo miały posiadać wiedzę lub brać udział w ukryciu skarbów, a także podejmują kwestie odpowiedzialności do dziś za straty kulturalne, jakie poniosła Polska podczas II wojny światowej.

Wśród najciekawszych z 16 opisanych spraw, z pewnością warte uwagi są te dotyczące grabieży dzieł sztuki w latach 1939 – 1945 na terenie Polski. Maciej Bartków opisuje grabież dzieł sztuki dokonanej przez Generalnego Gubernatora Hansa Franka, ukrycia dzieł sztuki z Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu, który po 1945 roku znalazł się w odrodzonej Polsce, ale również tajemnice skrywane w podziemnych obiektach w Kamiennej Górze oraz kolejne ciekawostki i hipotezy związane z ukryciem Bursztynowej Komnaty. W tym miejscu warto wspomnieć o Erichu Kochu, który był jedną z ostatnich żyjących osób, posiadających pełną wiedzę na temat ósmego cudu świata, jak nazywano Bursztynową Komnatę. Bartków zwraca także uwagę na fakt, jak wiele hipotez i fałszywych tropów do dziś krąży w naszym kraju, a związanych z tajemnicą zaginięcia Bursztynowej Komnaty. W publikacji autor zawarł zeznania Zenona Miśkiewicza, który próbował wyłudzić znaczną kwotę pieniędzy za udostępnienie swojej działki, gdzie rzekomo miały być ukryte elementy Bursztynowej Komnaty oraz Stefanii Bogackiej, pracującej u Ericha Kocha. Z jej zeznań wynikało, że miała być świadkiem ukrywania tajemniczych skrzyń na zamku w Królewcu.

Wśród innych ciekawych historii opisanych przez bytomianina są również informacje o pamiętniku z getta łódzkiego, który odkryto podczas prac archeologicznych przy krematorium w Auschwitz – Birkenau. Ukryte w pamiętniku zapiski opisywały ostatnie dni w getcie w Łodzi, czyli niemieckim Litzmannstadt, ale również odnosiły się krytycznie do osoby Chaima Rumkowskiego – Przewodniczącego Starszeństwa Żydów w Litzmannstadt Getto. Odnośnie Bytomia sporo miejsca autor książki poświęcił historii wilii przy ulicy Daszyńskiego 6, gdzie odkryto sztaby złota, ale przede wszystkim losom zaginionych dzieł sztuki z Muzeum Górnośląskiego. Bartków wskazuje w tym miejscu na osobę Ernsta Königera, który wywoził dzieła sztuki z ówczesnego Muzeum Krajowego w Bytomiu do Drezna, ale również na 23 obiekty pochodzące z tegoż muzeum a wciąż nieodnalezione na prowadzonym od 1992 roku przez Ministerstwo Kultury rejestrze dzieł sztuki zaginionych. Warto podkreślić, że wśród utraconych dzieł przez bytomskie Muzeum są dzieła takich twórców jak: Friedricha Oliviera „Portret mężczyzny”, Johanessa Bochenka „Szwaczka”, Carla Antona Rottmanna „Portret doktora Neigenfindt” i „Portret damy” czy Carla Wilhelma Wacha „Prinz Waldemar von Preusen”.

Opisane przez Macieja Bartkowa sprawy dotąd nie były poruszane, jednak dzięki przeprowadzonej przez autora kwerendzie w archiwach, udało mu się odnaleźć dziesiątki zapomnianych przez dekady akt. Dotyczą one w równej mierze poszukiwań skarbów jak i prób wyjaśniania innych tajemnic z czasów II wojny światowej, które zobrazowane szeregiem niepublikowanych wcześniej dokumentów i fotografii są warte uwagi w książce „Akta skarbów.  Wojenne Tajemnice w Archiwach IPN”.

Maciej Bartków - specjalista dziennikarstwa, regionalista, poszukiwacz i pasjonat tajemnic Bytomia i Śląska, ze szczególnym uwzględnieniem czasu II wojny światowej i okresu powojennego. Autor książek „Tajemnica Szybu Południowego”, „Werwolf na Górnym Śląsku”, „Werwolf. Propaganda PRL” i „Strażnicy IV Rzeszy”. W pracach tych, opartych wyłącznie na niepublikowanych wcześniej dokumentach archiwalnych, demitologizuje historię niemieckiego podziemia, mającego operować w latach czterdziestych XX wieku na Śląsku. Przybliża także kulisy największej zagadki II wojny światowej na Śląsku, jaką jest sekret związany z ukryciem przez SS-manów w czeluściach Szybu Południowego ówczesnej kopalni „Prusy” nieznanego po dziś dzień ładunku. Ponadto pomysłodawca i koordynator prowadzonego w Bytomiu projektu „Tajemniczy Bytom”, który cieszy się duża popularnością w Bytomiu, jednym z najbardziej tajemniczych miast Górnego Śląska.

Autor: Maciej Bartków;
Tytuł”: „Akta skarbów.  Wojenne Tajemnice w Archiwach IPN”;
Seria: Zapomniana historia;
Wydawca: Wydawnictwo Technol;
Miejsce i rok wydania: Kraków 2020;
Liczba stron: 284;
Cena: 31,50 zł
Książkę można zakupić w Wydawnictwie Technol