Położony w województwie opolskim, tuż przy granicy z województwem śląskim Ujazd, należy do jednego z najstarszych miast na Śląsku. Pierwsza wzmianka o Ujeździe pochodzi z bulli prefekcyjnej Hadriana IV z 1155 roku, o którą postarał się biskup wrocławski Walter Malone. Tym samym Ujazd i okoliczne ziemie należały do biskupstwa wrocławskiego, a z tego prawdopodobnie okresu może pochodzić również warowna baszta kamienna, pełniąca funkcję baszty mieszkalnej.
Ruiny zamku Hohenlohe-Oehringen zostały zabezpieczone, dzięki czemu są udostępnione zwiedzającym, fot. Tomasz Sanecki
Prawa miejskie Ujazd uzyskał 25 maja 1223 roku dzięki biskupowi wrocławskiemu Wawrzyńcowi, który wystawił akt lokacji. Miasto stanowiło ważny ośrodek rzemieślniczy, ale również punkt handlowy, jednak wielokrotnie zmieniało właścicieli.
Po I wojnie śląskiej i przegranej Austrii, miasto znalazło się jak prawie cały Śląsk w granicach Prus. W XIX wieku, a dokładnie w 1838 roku rodzina Hohenlohe-Oehringen zakupiła Ujazd, który aż do 1945 pozostał ich własnością.
Zamek biskupów wrocławskich w Ujeździe
Ujazd wszystkim nam kojarzy się z zamkiem Krzyżtopór wzniesionym w typie palazzo in fortezza w województwie świętokrzyskim, jednak miejscowość o tej samej nazwie znajduje się również w województwie opolskim, gdzie jedną z atrakcji turystycznych są ruiny zamku biskupów wrocławskich.
Ujazd będący obecnie gminą miejsko-wiejską w województwie opolskim po raz pierwszy wzmiankowany został w dokumencie papieża Hadrian IV 23 kwietnia 1155 roku. Prawa miejskie Ujazd otrzymał jednak w XIII wieku – 25 maja 1223 roku, kiedy biskup wrocławski Wawrzyniec wystawił dokument lokacyjny miasta. Warto dodać, że prawdopodobnie około 1155 roku wybudowano w Ujeździe warowną basztę kamienną, po której do czasów dzisiejszych zachowały się jedynie fragmentaryczne elementy dolnej części baszty.
Zamek w Ujeździe wielokrotnie zmieniał właścicieli. W rękach biskupów wrocławskich pozostawał do 1443 roku. Wówczas książę opolski Bolko V zakupił zamek od biskupa Konrada z Oleśnicy. W XVI wieku właścicielem zamku został Mikołaj z Bielawy, a po nim kolejni przedstawiciele rodów szlacheckich i magnackich. Ostatnimi właścicielami była książęca rodzina Hohenlohe. Zakupiła ona dobra Ujazd wraz z zamkiem w latach 1837-1838, dokonując gruntownej przebudowy nadającej zamkowi wygląd barokowej rezydencji pałacowej. Rodzina Hohenlohe władała zamkiem do 1945 roku. Wówczas 23 stycznia 1945 roku wraz z wejściem wojsk Armii Czerwonej do Ujazdu, zamek został spalony i popadł w całkowitą ruinę. Dopiero w 2015 roku zabezpieczono ruiny przed dalszym rozpadem, a na piętrze pałacu urządzono taras widokowy, z którego można oglądać to, co pozostało po okazałym zamku biskupów wrocławskich.