Nowy Sącz – miasto założone na mocy przywileju wydanego 8 listopada 1292 roku przez Wacława II Czeskiego, to dzisiaj jeden z największych ośrodków miejskich województwa małopolskiego. Jest pod względem liczby mieszkańców i powierzchni, trzecim co do wielkości miastem w województwie. Miasto to nie tylko ważny węzeł komunikacyjny, ale także główny ośrodek Sądecczyzny.
Dzięki korzystnemu położeniu na ważnym szlaku łączącym Polskę z Węgrami, już w średniowieczu odgrywał ważną rolą, jako ośrodek rzemieślniczy i handlowy. Nadawane mu przywileje, zwłaszcza przez króla Władysława Łokietka, stawiały go, obok Krakowa, jednym z najważniejszych miast handlowych w średniowieczu.
Stary i Nowy Sącz – jedne z najstarszych miast Małopolski, fot. Tomasz Sanecki
Za czasów Kazimierza Wielkiego w Nowym Sączu zbudowano nie tylko zamek, ale także otoczono miasto murami obronnymi. Miasto było również ważnym ośrodkiem życia religijnego, o czym mogło świadczyć podniesienie w 1448 roku przez biskupa Zbigniewa Oleśnickiego kościoła Świętej Małgorzaty do rangi kolegiaty.
W XVII i XVIII wieku nastąpił upadek polityczny i gospodarczy Nowego Sącza. Potop szwedzki w 1655 roku, zajęcie miasta przez wojska szwedzkie, upadek polityczny Rzeczpospolitej w XVIII wieku, a co za tym szło – obecność obcych wojsk – szwedzkich, rosyjskich i saskich, powodowało nie tylko zniszczenia w mieście, ale także upadek gospodarczy. W trakcie rozbiorów Polski, Sądecczyzna znalazła się pod panowaniem Habsburgów, którzy rozpoczęli sprowadzanie do miasta kolonistów niemieckich.
Pod rządami Habsburgów w mieście widoczne było wyraźne ożywienie gospodarcze. Duże znaczenie dla Nowego Sącza miała budowa kolei Tarnowsko – Leluchowskiej w 1876 roku, a także w 1884 roku połączenia z Chabówką.
W okresie I wojny światowej i walki o niepodległość Polski, Nowy Sącz był jednym z pierwszych miast, którego mieszkańcy w listopadzie 1918 roku złożyli przysięgę na wierność odradzającej się Rzeczypospolitej. W okresie II wojny światowej ze względu na bliskość granicy, miasto pełniło rolę ośrodka kurierskiego przez zieloną granicę na Słowację i Węgry.
Po zakończeniu II wojny światowej miasto stanowiło jedno z głównych ośrodków gospodarczych w Małopolsce, zaś w latach 1975 – 1998 miało statut województwa. W związku z reformą administracji Nowy Sącz został włączony do województwa małopolskiego.
Z kolei Stary Sącz położony jest w Polsce południowej w samym centrum Kotliny Sądeckiej – Beskidu Sądeckiego. W wyniku przeprowadzonej reformy samorządowej, podobnie jak Nowy Sącz, od stycznia 1999 roku gmina Stary Sącz należy do województwa małopolskiego
Pierwszą historyczną datą, gdzie pojawia się nazwa Stary Sącz to rok 1257, w którym to książę krakowsko – sandomierski Bolesław Wstydliwy, jako zastaw za posag wniesiony do Polski przez księżniczkę węgierską Kingę, zapisał jej Ziemię Sądecką obejmującą tereny w trójkącie: Biecz – Limanowa – Podoliniec /dzisiejsza Słowacja/. To właśnie w Starym Sączu właścicielka tych ziem – Kunegunda – ulokowała dwa klasztory o regule franciszkańskiej męski i żeński, o regule Świętej Klary. Od tego momentu Stary Sącz stał się ważnym ośrodkiem, gdzie pod jurysdykcją klasztoru przeżywał wzloty i upadki.
Po rozbiorach Polski, w którym brała udział Austria, w 1770 roku Stary Sącz został przyłączony do monarchii Habsburgów, a panujący wówczas cesarz Józefa II odebrał Klaryskom władztwo nad miastem i okolicznymi wsiami. W 1782 roku kasacji uległy również oba klasztory franciszkańskie, zaś męski klasztor nigdy nie został już odtworzony.