Melsztyn to niewielka wieś, znajdująca się w województwie małopolskim na terenie powiatu tarnowskiego, około 30 km od Tarnowa i 40 km od Nowego Sącza. Największą atrakcją wsi są górujące na nią ruiny zamku Melsztyńskich.
Melsztyn – urokliwe ruiny warowni rodu Melsztyńskich, fot. Tomasz Sanecki
Zamek prawdopodobnie rozpoczął budować kasztelan krakowski Spycmir w 1347 roku. Początkowo składał się z budynku mieszkalnego z wysuniętą okrągłą wieżą oraz zabudowań gospodarczych. Zamek od początku pełnił funkcję rezydencji możnego rodu Melsztyńskich, którzy rozbudowali warownie pod koniec XIV wieku. Na zachodniej krawędzi wzniesiono pięciokondygnacyjną wieżę, która pełniła funkcje militarno – mieszkalną. Rozbudowano również mury obronne, zaś w 1461 roku wzniesiono umocnienia ziemne do obrony warowni, wzmocniono bramę główną. W 1511 roku Melsztyn został sprzedany rodzinie Jordanowskich. W połowie XVI wieku rozbudowano zamek na rezydencję magnacką, mającą charakter reprezentacyjno – mieszkalny.
Mimo zmiany właścicieli, zamek przetrwał do końca XVIII wieku. Od 1601 roku władała nim rodzina Tarłów, a od 1744 roku Lanckorońscy. W XVII wieku podczas „Potopu” oparł się najazdowi Szwedów. Zniszczony został dopiero w okresie rozbiorów Polski. W 1770 zajęty przez konfederatów barskich został następnie zdobyty przez wojska rosyjskie i spalony.
Pod koniec XIX wieku, w latach 1879 – 1885 dzięki Karolowi Lanckorońskiemu podjęto badawcze prace zabezpieczające. Dzięki temu udało się zachować część ruin, które dzisiaj możemy podziwiać na wzgórzu w Melsztynie.