Mefisto z Auschwitz. Śladami Josefa Mengele

Ucieczki zbrodniarzy wojennych, którzy odpowiedzialni byli za zbrodnie i terror, jaki panował na podbitych przez III Rzeszę terenach Europy był poruszany w publikacjach wielokrotnie. Dotyczy to również Josefa Mengele, lekarza SS zwanego „Aniołem Śmierci” lub „Mefisto z Auschwitz”, który przeprowadzał selekcje na rampie obozu w Auschwitz – Birkenau, ale przede wszystkim przeprowadzał zbrodnicze eksperymenty na więźniach. Kwestie te porusza również autor książki „Mefisto z Auschwitz. Śladami Josefa Mengele” – Mirosław Olszycki, ale w publikacji znajdziemy także dwa bardzo ważne wątki, o których wciąż mało wiemy.

Autor sporo miejsca w swojej pracy poświęcił przed wszystkim południowoamerykańskim dyktaturom, ukazując czytelnikowi dlaczego tak łatwo zdecydowano się w takich państwach jak: Brazylia, Chile, Argentyna czy Paragwaj przyjąć zbrodniarzy wojennych, mając świadomość ich przeszłości. Drugim ważnym wątkiem, który Mirosław Olszycki opisał w swojej książce to tzw. „ścieżka szczurów” i rola biskupa Aloisa Hudala, który umożliwił ucieczkę Josefowi Mengele z Europy do Ameryki Południowej.

Dlaczego Ameryka Południowa?
Reporterskie śledztwo, jakie przeprowadził Mirosław Olszycki ukazuje czytelnikowi nie tylko związki III Rzeszy z krajami Ameryki Południowej jeszcze przed wybuchem II wojny światowej, które po 1945 roku zostały wykorzystane do przerzutu niemieckich nazistowskich zbrodniarzy z Europy, ale także jak ważną rolę wielu z nich odegrało w kształtowaniu się tamtejszych dyktatur. Olszycki bardzo rozbudował w swojej pracy część poświęconą dyktaturom w Ameryce Południowej. Przedstawia po kolei historię, rządzących, problemy, ale także najważniejszych dyktatorów, którzy korzystali z każdej okazji i ludzi, nawet mających zbrodniczą przeszłość, aby utrzymać się u władzy. W takich właśnie krajach swój azyl znalazł Josef Mengele, który wykorzystując pomoc biskupa Aloisa Hudala uciekł przed sprawiedliwością do Ameryki Południowej.

Dzięki książce czytelnik otrzymuje również najważniejsze informacje dotyczące przywódców i dyktatorów w krajach Ameryki Łacińskiej, ukazując jednocześnie polityczne tło, które sprzyjało nie tylko zbrodniarzom wojennym, ale również ofcierom Wehrmachtu czy SS, naukowcom i technikom możliwość osiedlenia się w tych krajach. Autor zwraca słuszną uwagę, że wiele z tych krajów potrzebowało specjalistów, aby rozwinąć swoją gospodarkę, z kolei część przywódców chcących utrzymać twarde rządy korzystało także z doświadczeń oficerów wywiadu niemieckiego lub SS w walce z opozycją. Poznajemy więc rządy Augusto Pinocheta w Chile, Alfredo Stroessnera w Paragwaju, prezydenta Getulio Vargasa w Brazylii oraz Juana Perona w Argentynie.

„Wyeksportowanie” niemieckiego kapitału
W publikacji autor poruszył także kwestie „wyeksportowania” niemieckiego kapitału w obliczu zbliżającej się klęski III Rzeszy. Olszycki wspomina m.in. tajne spotkanie, jakie miało miejsce 10 sierpnia 1944 roku w hotelu Maison Rouge w Strasburgu, gdzie niemieccy przemysłowcy wzięli udział w spotkaniu z przedstawicielami Martina Bormanna – jednego z najbliższych współpracowników Adolfa Hitlera. Jak wskazuje autor omówiono na nim najbezpieczniejszy sposób „wyeksportowania” niemieckiego kapitału, czyli pieniędzy, patentów, obligacji oraz niemieckich naukowców m.in. do krajów Ameryki Łacińskiej.

Włoski paszport używany przez Mengele, aby uciec do Argentyny w 1949 roku, źródło: Autor Jackdawson1970, plik udostępniony jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 3.0, za Wikimedia Commons

Nazwiska zbrodniarzy
Mimo że książka poświęcona jest w głównej mierze ucieczce Josefa Mengele, autor przedstawił pokrótce informacje na temat innych zbrodniarzy, którzy znaleźli azyl w krajach Ameryki Południowej. Na liście pojawiają się takie nazwiska jak: Adolf Eichmann, Klaus Barbie, Erich Priebke, Franz Stangl czy Walter Rauf. Wśród osób, którym nie udało się uciec do Ameryki był takż wspomniany w książce Otto Gustaw von Wächter, który mimo pomocy biskupa Aloisa Hudal zmarł w tajemnicznych okolicznościach w Rzymie.

Polski wątek
Wśród opisywanych działań związanych z ucieczką zbrodniarzy do Ameryki Południowej, Mirosław Olszycki podjął także wątek ucieczki Żydów z Europy. Jak pisze autor Żydzi także wybierali na kierunek ucieczki m.in. kraje Ameryki Południowej, w czym pomagali im Polacy. Olszycki opisuje jak polscy dyplomaci od początu 1941 roku aż do końca 1943 roku w porozumieniu z konsulem honorowym Paragwaju w Szwajcarii kupowali, sporządali oraz dostarczali osobom zagrożonym śmiercią sfałszowane paszporty, a także poświadczenia obywatelstwa krajów Ameryki Łacińskiej, chroniące ich przed wywózką do obozów śmierci. Jak szacuje autor akcja paszportowa mogła objąć nawet 10 tys. obób.

Josef Mengele. Zbrodniarz bez kary
Reporterskie śledztwo, jakie podjął autor ukazuje nam nie tylko jak Josef Mengele znalazł się w Ameryce Południowej, kto mu pomagał, kto chronił, ostrzegał przed wywiadem izraelskim, który śledził go, próbując podobnie jak Eichmanna postawić przed sądem, ale również z jakiej rodziny wywodził się Mengele oraz dlaczego popełnił tak makabryczne zbrodnie w Auschwitz-Birkenau?

Mirosław Olszycki opisuje rodzinne strony Josefa Mengele, jego związki rodzinne, pracę naukową, ale również w jaki sposób znalazł się na froncie wschodnim, gdzie został odznaczony krzyżem żelaznym za uratowanie dwóch żołnierzy z płonącego czołgu pod Batajskiem i Rostowem na Donem w lipcu 1942 roku. Dalej autor opisuje już pobyt „Mefisto z Auschwitz” w obozie śmierci, jego codzienną pracę, dokonywane tam selekcje, makabryczne eksperymenty na więźniach, w tym dzieciach, a szczególnie bliźniakach.

Brama główna obozu zagłady w Auschwitz

Sporo miejsca Olszycki poświęcił także ucieczce Josefa Mengele, osobom, które mu w tym pomogły, chroniły go i udzielały niezbędnych informacji, dzięki którym potrafił się skutecznie ukrywać, aby nigdy nie stanąć przed obliczem sprawiedliwości. Na co zwraca uwagę autor książki przez wiele lat istniała zmowa milczenia w sprawie śmierci „Anioła Śmierci”, który zmarł podczas kąpieli w morzu koło Bertioga w Brazylii 7 lutego 1979 roku.

W Auschwitz od maja 1943 roku do stycznia 1945 roku Josef Mengele przeprowadzał swoje makabryczne doświadczenia. Auschwitz Mengel opuścił na dziesięć dni przed nadejściem Armii Czerwonej, uciekając do obozu w Gross Rosen, gdzie również prowadzono badania – nad bronią bakteriologiczną z wykorzystaniem radzieckich jeńców. Z obozu w Gros Rosen Mengele dość szybko wyjechał podążając na zachód, w obawie przed zbliżającymi się Sowietami.

Po aresztowaniu przez Amerykanów, mimo że od kwietnia 1945 roku figurował na liście zbrodniarzy wojennych, nikt nie zainteresował się „Aniołem Śmierci”, którego być może uchronił fakt, że nie pozwolił sobie wytatuować grupy krwi i znaku SS. Dość szybko zwolniony z obozu dzięki pomocy byłych nazistów pod fałszywym nazwiskiem rozpoczął trwający od 1945 do 1979 r. „spektakl”, który wiązał się z nieustannym ukrywaniem. Łatka uciekiniera i człowieka najbardziej pooszukiwanego przez łowców nazistów pozostała do końca jego życia.

Brama główna obozu Gross-Rosen

Publikacja Mirosława Olszyckiego „Mefisto z Auschwitz. Śladami Józefa Mengele z Auschwitz do Ameryki Południowej” porusza ważny temat braku odpowiedzialności niemieckich nazistowskich zbrodniarzy, którzy wykorzystując powiązania polityczne, gospodarcze oraz towarzyskie uciekli przed obliczem sprawiedliwości. Doskonałym tego przykładem jest sprawa Josefa Mengele, który przez wiele lat po II wojnie światowej wiódł spokojny żywot w Ameryce Południowej. Ilu podobnych jemu zbrodniarzy również uciekło przed sprawiedliwością? Dzisiaj już chyba trudno określić dokładną liczbę… Dla ofiar zbrodniczych eksperymentów, jakie przeprowadzał Mengele w Auschwitz-Birkenau, jego pobyt na wolności był policzkiem w twarz, zaś dla międzynarodowego wymiaru sprawiedliwości jedną z najważniejszych porażek.

Mirosław Olszycki Olsensis – znany podróżnik (członek elitarnego Explorers Club), autor filmów i książek o Ameryce Łacińskiej.

Autor: Mirosław Olszycki Olsensis;
Tytuł: Mefisto z Auschwitz. Śladami Józefa Mengele z Auschwitz do Ameryki Południowej”;
Wydawca: Wydawnictwo książkowe Zona Zero;
Miejsce i rok wydania: Warszawa 2024;
Liczba stron: 368;
Cena: 29,90 zł
Książkę można zakupić w Wydawnictwie Książkowym Zona Zero

Scroll to Top