Tereny pod dawnej KWK „Gliwice” to doskonały przykład, jak powinny być zagospodarowane budynki i tereny pokopalniane, a prawdziwą ozdobą Nowych Gliwic są zrewitalizowane budynki dawnej cechowni i maszynowni, które zostały zaprojektowane przez słynnych niemieckich architektów: Emila i Georga Zillmannów, twórców katowickiego Nikiszowca i Giszowca, a także przemysłowych budynków Elektrociepłowni Szombierki, maszynowni szybu „Bończyk” KWK „Rozbark” czy budynków dawnych zakładów „Orzeł Biały” w Bytomiu.
Prawie 100 lat historii
Historia „Gleiwitzer Grube” rozpoczęła się w 1901 roku, gdy połączonych zostało 16 sąsiadujących ze sobą pól górnicznych należących do Wiliama Suermondta oraz grupy przedsiębiorców z Nadrenii. Drążenie szybów rozpoczęto dopiero w 1910 roku, a pierwsza tona węgla wyjechała z kopalni w 1912 roku. W latach 1912-1914 powstały również zaprojektowane przez Zillmannów budynki: cechowni z łaźnią, maszynowni i kotłowni. W 1914 roku kopalnię nabyła spółka akcyjna Oberschlesische Kokswerke und Chemische Fabriken, zaś w 1932 przejęła ją spółka Borsig-Kokswerke G.m.b.H.
Zdjęcia archiwalne:
O/S. Industrie. Gleiwitzer Grube, Oberschlesien. Oberschlesische Landschaften, Data wydania: [przed 1939], Źródło: G 455_2/211 III, za Śląska Biblioteka Publiczna, domena publiczna;
O/S. Industrie. Gleiwitzer-Grube (Kokerei), Oberschlesische Landschaften, Data wydania: [przed 1939], Źródło: G 455_2/213 III, za Śląska Biblioteka Publiczna, domena publiczna.
Po 1945 roku zmieniono nazwę kopalni z „Gleiwitzer Grube” na KWK „Gliwice”, która należała najpierw do Gliwickiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego, a następnie Zabrzańskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego. W trakcie transformacji gospodarczej, w 1993 roku KWK „Gliwice” włączono do Gliwickiej Spółki Węglowej, a eksploatację węgla kamiennego zakończono w kopalni w 1999 roku. Rok później, w 2000 roku kopalnia została zlikwidowana.
Warto dodać, że wydobycie w pierwszym okresie funkcjonowania kopalni tj. w 1913 roku wyniosło ponad 40 tys. węgla kamiennego, zaś tuż przed wybuchem II wojny światowej w 1938 roku – ponad 831 tys. ton. W 1970 roku wydobycie osiągnęło poziom ponad 1 mln ton węgla kamiennego, a w 1979 roku – rekordowe ponad 4,8 mln ton.
Dawne pokopalniane obiekty znowu żyją
Pozostałe po KWK „Gliwice” budynki i tereny zagospodarowano na Centrum Edukacji i Biznesu – Nowe Gliwice. Działają tutaj firmy zajmujące się nowymi technologiami, restauracja, w zrewitalizowanym budynku cechowni odbywają się koncerty, konferecje, warsztaty oraz wernisaże, jak również w dawnej maszynowni Kopalni Węgla Kamiennego „Gliwice”, zbudowanej tak jak i sąsiedni budynek cechowni w latach 1912-1914, znajduje się Oddział Odlewnictwa Artystycznego Muzeum w Gliwicach. W Muzeum prezentowane są wyroby pruskiej Królewskiej Odlewni Żelaza, która powstała 200 latem w Gliwicach.
Lokalizacja:
Gliwice, Nowe Gliwice, dzielnica Trynek, ul. Bojkowska 37.
