29 sierpnia 1526 roku w bitwie pod Mohaczem wojska węgierskie dowodzone przez króla Ludwika Jagiellończyka zostały rozgromione przez armię osmańską pod dowództwem sułtana Sulejmana Wspaniałego.
Klęska wojsk węgierskich wspomaganych przez oddział polski przysłany przez Zygmunta I Starego była następstwem podbojów prowadzonych przez Sulejmana Wspaniałego. W 1521 roku sułtan turecki zdobył Belgrad, który otworzył Turkom drogę do Europy Środkowej, zaś pięć lat później 29 sierpnia 1526 roku wojska tureckie rozbiły pod Mohaczem armię węgierską Ludwika II Jagiellończyka, który bitwę przepłacił życiem.
Bitwa z jednej strony była punktem zwrotnym w dziejach Węgier, bowiem wkrótce to jedno z najpotężniejszych państw w Europie Środkowo – Wschodniej utraciło niezależność i zostało podzielone na trzy części. Warto również podkreślić, że klęska Ludwika II Jagiellończyka pod Mohaczem 29 sierpnia 1526 roku oznaczała kres potęgi Jagiellonów w Europie, bowiem po śmierci króla Węgier, Habsburgowie objęli panowanie w Czechach i na Węgrzech.
Klęski w starciu z Turkami oraz śmierć króla doprowadziły do podziału Węgier na zwolenników racji prohabsburskiej i Jana Zapolyi, którego wspierał sułtan. Liczył on, że Zapolyia będzie jego uległym lennikiem z siedzibą w Budzie, zajętej przez Turków w 1529 roku. Zapolyia rządami w Budzie nie cieszył się jednak długo. Interwencja Habsburgów doprowadziła do jego obalenia i zajęciu stolicy. W odpowiedzi Turcy w odwecie podjęli potężną wyprawę wojenną, zapędziwszy się pod mury Wiednia i Styrii. Mimo trzytygodniowego oblężenia stolicy Austrii, wojskom tureckim nie udało się zdobyć Wiednia. W 1533 roku oba kraje zawarły pokój, na mocy którego Ferdynand zobowiązał się do uznania Jana Zapolyi królem Węgier i płacenie rocznie 30 000 funtów trybutu sułtanowi.
Zawarcie pokoju zdawało się kończyć konflikt austriacko-turecki o wpływy na Węgrzech. Jak się jednak okazało był on przejściowy. W 1540 roku zmarł Jan Zapolyia i Ferdynand uznał pretensje sułtana do obsadzenia tronu węgierskiego przez ród Zapolyich za wygasłe. Idąc tym torem Ferdynand ogłosił się sam królem Węgier, prowokując tym samym interwencję sułtana w obronie nie tylko praw syna Jana Zapolyi – młodego Jana Zygmunta do tronu węgierskiego, ale przede wszystkim wpływów Turcji w tej części Europy Środkowej.
W wyniku kampanii wojennej wojska tureckie w 1541 roku zajęły dla siebie Budę, tworząc z niej siedzibę prowincji – pasaliku. Tym samym data 1541 oznacza półtorawieczny podział Węgier na trzy części: zachodnią i północną-zachodnią pod władzą Habsburgów, środkową – jako odrębny pasalik ze stolicą w Budzie – wielką Równinę Węgierską pod władzą turecką oraz wschodnią w Siedmiogrodzie, gdzie na tronie osadzono jako lennika tureckiego – młodego Jana Zygmunta.
Zdjęcia:
Sulejman Wspaniały, Zbiór: Muzeum Historii Sztuki w Wiedniu, źródło: za Wikimedia Commons, domena publiczna;
Situations Charte von der Schlacht bei Mohácsh am 29 August 1526 : nach der Beschreibung des gegenwärtig gewesenen Sirmier Bischofs und Reichs Kanzlers Steph. Brodericsh – Karta sytuacyjna z bitwy pod Mohaczem 29 sierpnia 1526 według opisu obecnego biskupa Sirmiera i kanclerza Rzeszy Stefana. Brodericsh, źródło: współautorzy: Stutz T., Rys. Brodarić Stjepan (ok. 1480-1539), źródła danych Fessler Ignaz Aurelius (1756-1839), Sygnatura: ZZK 3 478, Biblioteka Narodowa, domena publiczna.