26 stycznia 1699 roku zawarto pokój w Karłowicach, na mocy którego Rzeczpospolita Obojga Narodów odzyskała Podole z Kamieńcem.
Wraz ze śmiercią króla Jana III Sobieskiego na wschodzie nadal toczyła się wojna Świętej Ligi z Turcją. Udział w niej Polski był już minimalny. Po wyborze Augusta II Mocnego na króla Polski i podpisaniu przez niego ugody łowickiej, nowy władca przystąpił do wzmocnienia pozycji międzynarodowej Polski. Brak sukcesów militarnych w wojnie z Turcją oraz rozpoczęcie rokowań, podczas których miała obowiązywać zasada „uti possidetis” – formuła prawa międzynarodowego przyznająca w chwili zawierania pokoju walczącym stronom prawo zatrzymania okupowanych terytoriów były bardzo groźna dla Rzeczpospolitej.
W rękach Turcji nadal pozostawał Kamieniec Podolski, ważna twierdza przygraniczna, stanowiąca dla obu stron istotny punkt strategiczny. Zasadę „uti possidetis” próbował bezskutecznie zwalczać w Wiedniu biskup nominat kijowski Jan Gomoliński. Wobec powyższego król August II zdecydował się podjąć wyprawę przeciw Turcji przy użyciu połączonych wojsk polsko-saskich. Jej celem miało być odzyskanie Kamieńca oraz ewentualne opanowanie Mołdawii i Wołoszczyzny, które stałyby się dziedziczną własnością Wettynów.
Była to kontynuacja planów Jana III Sobieskiego. 9 września 1698 roku pod Podhajcami armia polska odniosła ostatnie zwycięstwo nad Tatarami, jednak wyprawa nie przyniosła realizacji zamierzonych celów.
Za pośrednictwem Anglii doszło w Karłowicach do rokowań pokojowych, zakończonych podpisaniem traktatu pokojowego 26 stycznia 1699 roku. Na jego mocy ustanowiona została nowa sytuacja polityczna na Węgrzech. Z wyjątkiem okręgu nad Maruszą z miastem Temesvarem, który został przy Turcji, reszta ziem węgierskich została zjednoczona pod panowaniem habsburskim. Przestało wówczas istnieć Księstwo Siedmiogrodzkie. Dla Polski pokój w Karłowicach oznaczał powrót w granice Rzeczpospolitej – Kamieńca Podolskiego, Podola oraz prawobrzeżnej Ukrainy.
Klęska pod Wiedniem oraz utrata przez Turcję posiadłości węgierskich oraz część Ukrainy oznaczała zmierzch potęgi Imperium Osmańskiego, które nigdy już nie podniosło się z tej porażki. Turcja przestała wówczas odgrywać istotną rolę w Europie, zwłaszcza w Europie Środkowo-Wschodniej, gdzie jej miejsce zaczęły zajmować Rosja oraz Austria, a później dołączyły do nich Prusy.
Zdjęcia:
Negocjacje w sprawie traktatu w Karłowicach, za Wikimedia Commons, domena publiczna.
Marcello Bacciarelli – Oswobodzenie Wiednia przez Jana Sobieskiego, źródło: Zamek Królewski w Warszawie, za Wikimedia Commons, domena publiczna;
Portret Augusta II Mocnego, króla Polski, elektora saksońskiego, artysta: Nicolas de Largillière, data: około 1714 – 1715 rok, zbiór: Nelson-Atkins Museum of Art, za Wikimedia Commons, domena publiczna.