25 kwietnia 1920 roku rozpoczęła się operacja kijowska podczas wojny polsko – bolszewickiej. Jej efektem było zajęcie Kijowa przez wojska gen. Edwarda Śmigłego – Rydza 7 maja 1920 roku.
Operacja kijowska, którą rozpoczęły wojska polskie 25 kwietnia 1920 roku była, od czasów I Rzeczypospolitej, jednym z największych sukcesów Polaków. Zdobycie Kijowa, serca Ukrainy, wyparcie za Dniepr wojsk sowieckich, ale przede wszystkim zrealizowanie początkowego celu polityczno – wojskowego Józefa Piłsudskiego – tj. utrzymanie państwa ukraińskiego i koncepcji federacyjnej Naczelnego Wodza – miało przynieść Polsce nie tylko powiększenie swojego obszaru na Wschodzie, ale stworzyć bufor od Rosji Radzieckiej w postaci zależnej od Polski Ukrainy.



Koncepcja Józefa Piłsudskiego – tzw. federacyjny model odrodzonej Polski w kwietniu i maju 1920 roku był w pełni realizowany przez Naczelnego Wodza. Wyprawa gen. Edwarda Śmigłego – Rydza na Ukrainę, zdobycie Kijowa było pierwszym etapem realizacji tej koncepcji. Niestety Piłsudski nie spodziewał się, że Sowieci będą się uchylać od walki, a w końcu rozpoczną kontrofensywę, która odrzuci wojska polskie nie tylko z ziem Ukrainy, ale doprowadzi ostatecznie do jednej z największych bitew w XX wieku – bitwy warszawskiej, która zadecydowała z jednej strony o utrzymaniu niepodległości Polski, zaś z drugiej zatrzymała pochód „czerwonej” rewolucji na Zachód Europy.
Triumf Wojska Polskiego – zdobycie Kijowa 7 maja 1920 roku – spowodował wielki entuzjazm wśród polskiego społeczeństwa. Marszałek Sejmu Wojciech Trąmpczyński witając powracającego z wyprawy kijowskiej Piłsudskiego powiedział:
„Sejm cały przez usta moje wita cię, wodzu naczelny, wracającego ze szlaku Bolesława Chrobrego. Od czasów Kircholmu i Chocimia naród polski takich triumfów oręża swego nie przeżywał…”
Sukces związany ze zdobyciem Kijowa był jednak krótkotrwały. Wojska Armii Czerwonej dość szybko rozpoczęły kontrofensywy zarówno na froncie północno-wschodnim, jak i z rejonu Ukrainy. Wojska polskie spychane na Zachód nie potrafiły powstrzymać nacierających wojsk sowieckich dowodzonych przez Michaiła Tuchaczewskiego.
Zdjęcia:
Wojsko polskie wkracza do Kijowa, ulica Chreszczatyk, 7 maja 1920 roku, źródło: Dziesięciolecie Polski Odrodzonej. Księga Pamiątkowa 1918-1928, Kraków-Warszawa 1928, s. 111, za Wikimedia Commons, domena publiczna;
Józef Piłsudski rozmawia z generałem Edwardem Śmigłym-Rydzem, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, data wydarzenia: 1920 rok, sygnatura: 1-H-389;
Generał Antoni Listowski (pierwszy z lewej) podczas rozmowy z atamanem Semenem Petlurą (drugi z lewej), źródło Narodowe Archiwum Cyfrowe, data wydarzenia: kwiecień 1920 roku, Sygnatura: 1-H-391, domena publiczna.