16 września 1668 roku abdykował, zrzekając się korony polskiej Jan II Kazimierz Waza.
Jan Kazimierz Waza był synem króla Polski Zygmunta III Wazy i bratem króla Polski Władysława IV Wazy. Objął rządy w państwie w trakcie największego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów powstania na Ukrainie, zwanego powstaniem Bohdana Chmielnickiego. Na króla Polski został wybrany 20 listopada 1648 roku, zaś koronacja odbyła się na Wawelu w Krakowie 17 stycznia 1649 roku.
Jan Kazimierz był ostatnim polskim monarchą z dynastii Wazów. Jego panowanie przypadło na okres kryzysu Rzeczypospolitej spowodowanego ciągłymi wojnami. Powstanie Chmielnickiego, potop szwedzki w latach 1655 – 1660, wojna z Rosją, a także próba rozbioru Rzeczypospolitej Obojga Narodów na mocy traktatu w Radnot z 1656 roku. Tak wyglądały czasy panowania Jana Kazimierza, który zdając sobie sprawę z trudności wewnętrznych i zewnętrznych próbował przeprowadzić szereg reform w kraju.
Otoczenie monarchy opracowało plan zniesienia liberum veto i wprowadzenia elekcji vivente rege czyli za życia panującego władcy. Jana Kazimierza wspierała jego żona Maria Ludwika Gonzaga, jednak zdecydowany sprzeciw polskiej szlachty, chcącej utrzymać zasady złotej wolności szlacheckiej doprowadziły do rokoszu – wypowiedzenia posłuszeństwa królowi. Na jego czele stanął jeden z największych wodzów XVII – wiecznej Rzeczypospolitej – hetman Jerzy Sebastian Lubomirski. Rokosz doprowadził do kolejnego osłabienia wewnętrznego Polski.
31 lipca 1666 roku zawarto w Łęgonicach ugodę między królem Janem II Kazimierzem a Jerzym Sebastianem Lubomirskim. Była ona efektem bratobójczej walki między siłami królewskimi a rokoszanami pod wodzą Lubomirskiego, który rozbił siły Jana II Kazimierza Wazy pod Mątwami 13 lipca 1666 roku. Na mocy ugody Jan Kazimierz odstąpił od planów elekcji vivente rege, zapewnił amnestię i zaległy żołd zbuntowanym żołnierzom, jednak w 1668 wobec braku możliwości jakichkolwiek zmian w kraju podjął decyzję o abdykacji i wyjeździe z Polski. Ostatnie cztery lata swojego życia były król Polski spędził w opactwie Saint Germain des Pres pod Paryżem, gdzie zmarł 16 grudnia 1672 roku.
Zdjęcia:
Portret króla Jana II Kazimierza Wazy, według Daniela Schultza – około 1660 roku, zbiór: Musee de Cambrai, za Wikimedia Commons, domena publiczna;
Jan Kazimierz Waza, autor: Królowie i książęta: rysunki Jana Matejki, Współautorzy: Smolka, Stanisław (1854-1924), Rybkowski, Tadeusz (1848-1926), Sokołowski, August (1846-1921), adres wydawniczy: Wiedeń : nakład Maurycego Perlesa, [ca 1893], sygnatura: A.2917/Repr.XIX/IV-27, Biblioteka Narodowa, domena publiczna, s. 89.