12 lipca 1704 roku Stanisław Leszczyński został wybrany na króla Polski przez sejm elekcyjny zwołany w szwedzkim obozie pod Warszawą.
Był dwukrotnie królem Polski, księciem Lotaryngii i Baru, mecenasem sztuki i kultury, człowiekiem, który zyskał sobie u schyłku swojego życia miano „Mędrca Europy”. Stanisław Leszczyński pochodził ze znakomitego rodu wielkopolskiego. W wieku 22. lat otrzymał stanowisko wojewody poznańskiego, za sprawą swoich protektorów: króla Szwecji – Karola XII i króla Francji Ludwika XV został królem Polski. Jego historia życia mogłaby posłużyć za scenariusz niejednego filmu czy powieści.
Stanisław Leszczyński wszedł do wielkiej polityki, sięgając najpierw po urząd wojewody poznańskiego, by w wieku zaledwie 27. lat zostać królem Polski. Walka o koronę Polską i jej zdobycie przy pomocy Karola XII w 1704 to okres wielkiego chaosu w Polsce. Rzeczpospolita wciągnięta w „Wielką Wojnę Północną” stała się obiektem walk i zatargów między Szwecją, Rosją i Saksonią. Całkowicie uzależniony od króla Szwecji po tym, jak Karol XII przegrał pod Połtawą w 1709 roku z wojskami cara Piotra I, został zmuszony do opuszczenia Polski. W 1714 roku otrzymał od Karola XII księstwo Dwóch Mostów w Nadrenii, jednak po jego śmierci zamieszkał w Alzacji.
Lata 1714-1735 to okres, w którym Stanisław Leszczyński po utracie korony, przegranej swojego protektora Karola XII pod Połtawą w 1709 roku, musiał szukać schronienia poza granicami Polski. Pozbawiony majątku i niechciany w Polsce zamieszkał w Księstwie Dwóch Mostów – posiadłości należącej do króla szwedzkiego. Tam opuszczony Stanisław Leszczyński, na życie którego wciąż czyhał August II Mocny, obawiający się rywala, borykał się z trudności finansowymi, a mimo to próbował odnaleźć w sobie zmysł architekta i mecenasa sztuki. W polityce międzynarodowej jego pozycja z każdym rokiem malała, a kiedy Karol XII zginął podczas oblężenia twierdzy w Friedrikshald w Norwegii, zupełnie przestano się z nim liczyć, a ponadto musiał wyjechał z Księstwa Dwóch Mostów.
Jego sytuacja zmieniła się kiedy jego córka – Maria Leszczyńska została żoną króla Francji – Ludwika XV. Jeden z najpotężniejszych władców europejskich, nie miał jednak na celu poświęcić swojej fortuny i stosunków, aby przywrócić pozycję Leszczyńskiemu. Wszystko się jednak zmieniło w 1733 roku. Śmierć Augusta II natychmiast wykorzystał do swoich celów Ludwik XV. Za swoje pieniądze wspierał Stanisława Leszczyńskiego, który po raz drugi został królem Polski. Długo jednak koroną Leszczyński się nie cieszył. Zwłaszcza Rosja niezadowolona z takiego obrotu sprawy doprowadziła do elekcji syna Augusta II – Augusta III na króla Polski. Po raz kolejny Polska miała dwóch królów. Na tronie miał się utrzymać ten, który miał większego protektora i więcej pieniędzy. Jak się okazało Ludwik XV wykorzystując Leszczyńskiego, chciał jedynie odegrać się na Habsburgach, głównych rywalach Burbonów.
Przegrana Leszczyńskiego w walce o koronę Polską, ucieczka w przebraniu chłopa z Rzeczypospolitej, spowodowała, że Stanisław Leszczyński nie uzyskał żadnej pozycji i znów był zdany na swojego zięcia. Ludwik XV nie pozostawił jednak bez opieki swojego teścia. Pielgrzymka Leszczyńskiego zakończyła się w 1733 roku, kiedy z woli zięcia Ludwika XV został księciem Lotaryngii i Baru.
Stanisław Leszczyński zmarł w wieku 88 lat na skutek oparzeń, odniesionych, gdy jego ubrania zajęły się ogniem z kominka. Stanisław Leszczyński był najdłużej żyjącym królem Polski.
Zdjęcia:
Portret króla Stanisława Leszczyńskiego, źródło: Królowie i książęta: rysunki Jana Matejki, Matejko Jan (1838-1893), Biblioteka Narodowa, Sygnatura: A.2917/Repr.XIX/IV-27, domena publiczna;
Stanisław Leszczyński, pocztówka z około 1906 – 1939, Współautorzy: Klein Daniel (1672-1744) – Autor wzoru, Stenglin, Johann (1715-1770) – Rytownik, Sygnatura: DŻS XII 8b/p.34/36, źródło: Biblioteka Narodowa, domena publiczna;
Stanislaus Rex, grafika, rysunek z około 1736 roku, autor: Fridrich Jakob Andreas (1714-1781), Sygnatura: G.26428/I, źródło: Biblioteka Narodowa, domena publiczna;
Stanislaus Leszczynski flüchtet verkleidet von Danzig nach Marienwerder = Stanislas Lesczynski se sauve déguisé de Danzic à Marienwerder, 1734, (Stanisław Leszczyński ucieka w przebraniu z Gdańska do Marienwerdu), grafika, rysunek z 1736 roku, autor: Chodowiecki Daniel (1726-1801) – Rytownik, Sygnatura: G.28917/I, źródło: Biblioteka Narodowa, domena publiczna.