11 grudnia 1618 roku został zawarty rozejm w Dywilinie kończący wojnę moskiewską, którą Rzeczpospolita Obojga Narodów prowadziła z Rosją. Rzeczpospolita otrzymała ziemię smoleńską, czernihowską i siewierską, a jej powierzchnia wzrosła aż do 990 tys. km2, osiągając największą w historii.
Śmierć w 1598 roku ostatniego cara Rosji z dynastii Rurykowiczów – syna Iwana IV Groźnego, spowodowała walki o tron. Do walki tej włączyła się Rzeczpospolita, która poparła rzekomego syna Iwana Groźnego – zwanego Dymitrem Samozwańcem. Po otrzymaniu poparcia w Polsce wkroczył do Moskwy w 1605 roku i koronował się na cara. Został jednak obalony, co pogrążyło Rosję w chaosie, który wykorzystała Rzeczpospolita.
W 1609 roku Zygmunt III Waza wykorzystując sytuację rozpoczął wojnę. Polacy oblegli Smoleńsk, a 4 lipca 1610 roku hetman Stanisław Żółkiewski rozbił siły moskiewskie Dymitra Szujskiego pod Kłuszynem, co otwarło Polakom drogę do Moskwy. Zawarty rozejm z bojarami rosyjskimi zawierał klauzulę, że carem miał zostać syn Zygmunta III Wazy – Władysław Waza.
Na porozumienia nie przystał Zygmunt III Waza, który nie zgadzał się, aby syn przeszedł na prawosławie, co doprowadził do dalszego konfliktu Polaków z bojarami. W jego wyniku carem wybrano Michała Romanowa, a polski garnizon w Moskwie skapitulował. Wojna ostatecznie trwała do 1618 roku, kiedy 11 grudnia 1618 roku został zawarty rozejm na 14,5 roku. W jego efekcie Rzeczpospolita uzyskała ziemię siewierską, smoleńską i czernihowską, a jej powierzchnia osiągnęła 990 tys. km2, co stanowiło największą powierzchnię, jaką Rzeczpospolita miała w historii.
W rozejmie w Dywilinie pominięto sprawę zrzeczenia się tytułu cara przez Władysława Zygmuntowicza. Ziemie nabyte w 1618 roku Polska utraciła w 1667 na podstawie rozejmu w Andruszowie.
Zdjęcia:
Rzeczpospolita po zawarciu rozejmu w Dywilinie w 1618 roku, źródło: (rys. Maciej Szczepańczyk/Halibutt, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 3.0);
Podział administracyjny I RP w 1619 roku – źródło: autor: Poznaniak, CC BY-SA 3.0;
Rzeczpospolita Obojga Narodów w XVII wieku, źródło: Trzy mapy Polski: Wiek XV: Wiek XVII: Rok 1815, Babirecki Jan (1855–1902), CBGiOŚ. IGiPZ PAN, sygn. D.6250[1-3] [m.hist.36], Centralna Biblioteka Geografii i Ochrony Środowiska Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Repozytorium Cyfrowe Instytutów Naukowych, domena publiczna.