Auschwitz-Birkenau – miejsce zagłady ponad miliona ludzi

Auschwitz-Birkenau to były niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny i zagłady, który stał się dla świata i całej ludzkości symbolem terroru i ludobójstwa. Obóz został utworzony przez Niemców w połowie 1940 roku na przedmieściach Oświęcimia, włączonego przez nazistów do III Rzeszy Niemieckiej.

Bezpośrednim powodem utworzenia obozu była powiększająca się liczba aresztowanych masowo Polaków i przepełnienie istniejących więzień. Pierwszy transport Polaków dotarł do KL /Konzentrationslager/ Auschwitz 14 czerwca 1940 roku z więzienia w Tarnowie. Początkowo miał to być kolejny z obozów koncentracyjnych, tworzonych przez nazistów już od początku lat trzydziestych XX wieku.

Auschwitz-Birkenau – miejsce zagłady ponad miliona ludzi, fot. Tomasz Sanecki

Funkcję obozu KL Auschwitz pełnił przez cały okres swojego istnienia w 1945 roku, jednak od 1942 roku Auschwitz stał się również jednym z masowych ośrodków „Endlösung der Judenfrage” (ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej) – nazistowskiego planu wymordowania Żydów zamieszkujących okupowane przez III Rzeszę tereny.

Decyzja dotycząca wymordowania kilku milionów Żydów zapadła podczas konferencji w Wannsee pod Berlinem 20 stycznia 1942 roku. To tam pod przewodnictwem Reinharda Heydricha spotkali się prominentni działacze nazistowscy, którzy nie tylko podjęli decyzję o masowej zagładzie Żydów, ale szczegółowo ją zaplanowali i omówili.

Obóz Auschwitz – Birkenau /Oświęcim – Brzezinka/ w 1944 rok, czyli w szczytowym okresie działania, składał się z trzech części – Auschwitz I – utworzonego w 1940 roku na terenie i w budynkach przedwojennych polskich koszar; Auschwitz II – Birkenau – największego z całego kompleksu, utworzonego w 1941 roku na terenie wsi Brzezinka, oddalonej ok. 3 km od Oświęcimia. Z Brzezinki wysiedlono polską ludność, a pozostałe tam domy zostały rozebrane. To właśnie w Birkenau naziści wybudowali większość urządzeń masowej zagłady, w której mordowano głównie Żydów.

Trzecią część stanowił Auschwitz III, który powstał w latach 1942-1944 i stanowił około 40 podobozów, które znajdowały się przy niemieckich zakładach przemysłowych a także gospodarstwach wykorzystujących niewolniczą siłę roboczą więźniów.

Warto dodać, że wszystkie obozy na terenie obóz koncentracyjnego i zagłady Auschwitz-Birkenau Niemcy odizolowali od świata zewnętrznego i otoczyli ogrodzeniem z drutu kolczastego. Teren administrowany przez komendanta i kontrolowany przez esesmanów z załogi KL Auschwitz przekraczał obszar znajdujący się w obrębie drutów. Zajmował powierzchnię około 40 kilometrów kwadratowych (tzw. Interessengebiet — strefa interesów), rozciągającą się wokół obozów Auschwitz I i Auschwitz II-Birkenau.

Komendanci KL Auschwitz:

  1. Obersturmbannfuehrer Rudolf Hoess – twórca i pierwszy komendant KL Auschwitz od 4 maja 1940 roku do listopada 1943 roku;
  2. Obersturmbannfuehrer Arthur Liebehenschel – komendant KL Auschwitz I od listopada 1943 roku do 8 maja 1944 roku;
  3. Sturmbannfuehrer Richard Baer – komendant KL Auschwitz I od 11 maja 1944 roku do ewakuacji w styczniu 1945 roku.

Komendanci w Birkenau / KL Auschwitz II/ – od listopada 1943 roku do listopada 1944 roku – SS-Sturmbannführer Friedrich Hartjenstein i SS-Hauptsturmführer Josef Kramer. Komendantem KL Auschwitz III (od listopada 1944 roku jako KL Monowitz) był od listopada 1943 roku SS-Hauptsturmführer Heinrich Schwarz.

Scroll to Top