Kopalnia Węgla Kamiennego Ludwik. Perełka architektury przemysłowej

Szyb "Maciej" dawnej KWK "Concordia" to kolejna postindustrialna perełka na Górnym Śląsku, która nie tylko została zachowana, ale zrewitalizowana i oddana turystom, którzy mogą ją zwiedzać i poznać historię górnictwa węgla kamiennego na Ślasku. Szyb "Maciej" wraz z zabytkową markownią, "Domem Kawalera" i szybem "Tadeusz" po byłych kopalniach "Concordia", "Ludwik" i „Ludwik – Concordia" tworzą kolejny kompleks pokopalnianych obiektów, które są świadectwem bogatej historii górnictwa w tym regionie.

W 1873 roku rozpoczęto wydobycie węgla kamiennego w kopalni, jednak pożar w 1899 roku wstrzymał eksploatację na dwa lata, bowiem dopiero w 1901 roku rozpoczęto odbudowę kopalni. Wówczas powstała nowa maszynownia szybu i stalowa wieża wyciągowa, zaś około 1910 roku przy kopalni powstało kilka ważnych dla zakładu budynków – markownia, hotel robotniczy, rozdzielnia elektryczny czy ślusarnia z kuźnią.

W 1920 roku właścicielem kopalni została spółka Borsigwerke AG. Po II wojnie światowej zmieniono nazwę z „Ludwigsglueck” na „Ludwik", jednocześnie zakład został przejęty przez Skarb Państwa. W 1958 roku ze względu na wyczerpujące się złoża KWK „Concordia”, doszło do jej połączenia z KWK "Ludwik”, tworząc nowy zakład „Ludwik – Concordia". Z kolei od 1970 KWK „Ludwik – Concordia" została połączona z kopalnią „Mikulczyce – Rokitnica", co spowodowało, że po połączeniu tych dwóch zakładów górniczych powstała jedna kopalnia „Rokitnica". Trzy lata później, w 1973 roku KWK "Rokitnica” została włączona do KWK „Pstrowski".

Na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX wieku główne szyby zostały zasypane, co oznaczało wygaszanie eksploatacji w kopalni. Z kolei pod koniec lat dziewięćdziesiątych XX wieku Przedsiębiorstwo Górnicze „Demex” odkupiło część zabudowań po dawnej kopalni „Ludwik" oraz zespół obiektów wokół szybu „Maciej”, z kolei w 2008 roku zespół budynków tzw. markowni – łaźnia, cechownia i budynek administracyjny zostały wydzierżawione Stowarzyszeniu Kopalnia Sztuki prowadzącemu w nich działalność kulturalną.

Kopalnia Węgla Kamiennego Ludwik. Perełka architektury przemysłowej - fot. Tomasz Sanecki

Warto podkreślić, że po KWK „Ludwik" dzisiaj warto zwiedzić dwa piękne obiekty poprzemysłowe, czyli: Markownię dawnej KWK "Ludwik" oraz szyb "Maciej" dawnej KWK "Concordia" i KWK "Ludwik – Concordia". Warto dodać, że przy ul. Hagera 41, gdzie mieści się siedziba Stowarzyszenia Kopalnia Sztuki można również zobaczyć szyb „Tadeusz” dawnej KWK "Ludwik oraz dawny „Dom Kawalera” z lat 1915 – 1924, który służył jako hotel robotniczy kopalni „Ludwigsgluck” w Zabrzu. Obiekt został w 1997 roku wpisany decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Katowicach do rejestru zabytków nieruchomych.

Z kolei szyb „Maciej” dawnej KWK „Concordia" i KWK "Ludwik-Concordia” przy ul. Srebrnej 6 również od 2005 roku jest na liście Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Katowicach jako zabytek. Ten pochodzący z 1922 roku budynek nadszybia posiada więżę wyciągową z lat 1922 – 1928, która zbudowana została w „Donnersmarckhutte” A.G. W Zabrzu. Warto dodać również, że budynek maszynowni pochodzi z tego samego okresu, z 1922 roku, a zachowane w niej maszyny wyciągowe są produkcji firmy Siemens Schuckert Werke AG Berlin.

Ciekawostką jest również, że kiedy w 1971 roku szyb „Maciej” przestał pełnić funkcję wydobywczą został przekształcony w szyb odwadniający, wentylacyjny i zjazdowy. W 1993 roku po wyczerpaniu złóż węgla, szyb „Maciej” przekształcono w głębinowe ujecie wody pitnej a dzisiaj obiekt znajdujący się na Szlaku Zabytków Techniki jest jedną z górnośląskich pereł architektury poprzemysłowej. 

Adres: Szyb „Maciej” ul. Srebrna 6, Stowarzyszenie Kopalnia Sztuki – dawna Markownia, Dom Kawalera i szyb „Tadeusz” ul. Hagera 41.

Więcej na Stowarzyszenie Kopalnia Sztuki oraz Szyb „Maciej”