Józef Piłsudski, polityk, działacz niepodległościowy, Naczelnik Państwa Polskiego, Wódz Naczelny Wojska Polskiego, pierwszy Marszałek Polski, premier Polski, jeden z ojców niepodległej Rzeczypospolitej. Po wyborze na prezydenta Gabriela Narutowicza, przekazał mu władzę, zaś w 1923 roku wycofał się na kilka lat z życia politycznego. Powrócił do niego w wyniku zamachu majowego w 1926 roku. 31 maja 1926 roku Zgromadzenie Narodowe wybrało go na urząd Prezydenta RP, jednak Piłsudski stanowiska nie przyjął, argumentują ten fakt małymi uprawnieniami prezydenta na mocy konstytucji marcowej.
Józef Piłsudski urodził się 5 grudnia 1867 roku w Zułowie na Wileńszczyźnie. Po ukończeniu gimnazjum i zdobyciu matury, podjął studia na Uniwersytecie w Charkowie na kierunku medycznym. W Wilnie związał się z organizacją konspiracyjną, za co został skazany na pięć lat więzienia i zesłany na Syberię. Po powrocie w 1892 roku związał się z Polską Partią Socjalistyczną, aktywnie w niej działając. Był redaktorem pisma „Robotnik”, brał udział w zjeździe Związku Zagranicznych Socjalistów Polskich w Genewie, a także uczestniczył w 1896 roku w Londynie w Kongresie II Międzynarodówki.
W 1900 roku został ponownie aresztowany za działalność konspiracyjną. Był więziony w warszawskiej Cytadeli, następnie symulując chorobę psychiczną przewieziono go do szpitala w Petersburgu, z którego uciekł w 1901 roku. W czasie wojny rosyjsko – japońskiej przedostał się do Tokio, gdzie prowadził tajne rozmowy z przedstawicielami japońskiego Sztabu Generalnego w sprawie wspierania organizacji bojowej PPS. Postawa Piłsudskiego i działania powstańcze jego grupy spowodowały ostry sprzeciw w Polskiej Partii Socjalistycznej, co doprowadziło wkrótce do rozłamu. Józef Piłsudski stanął na czele PPS-Frakcji Rewolucyjnej, a jej celem była działalność niepodległościowa.
W 1908 roku wspólnie z Kazimierzem Sosnkowskim założył Związek Walki Czynnej w Galicji, następnie ZWZ Związek Strzelecki, zaś w czasie wybuchu I wojny światowej zaczął tworzyć Legiony Polskie oraz powołał Polską Organizację Wojskową. Uczestniczył w walkach w I wojnie światowej, między innymi: w rejonie Dęblina, Nowego Korczyna czy w bitwie pod Kostiuchnówką. W 1917 roku Piłsudski został członkiem Tymczasowej Rady Stanu, jednak 2 lipca 1917 roku podał się do dymisji, a wkrótce po kryzysie przysięgowym, odmawiając złożenia przysięgi na wierność Niemcom, został 22 lipca 1917 roku aresztowany i osadzony w twierdzy w Magdeburgu.
10 listopada 1918 roku Józef Piłsudski po 16 miesiącach uwięzienia powrócił z Magdeburga do Warszawy. Dzień później, 11 listopada Rada Regencyjna przekazała naczelne dowództwo wojsk polskich Józefowi Piłsudskiemu. Z kolei 14 listopada Rada Regencyjna wydała orędzie w przedmiocie swojego rozwiązania i przekazania Najwyższej Władzy Państwowej naczelnemu dowódcy wojsk polskich Józefowi Piłsudskiemu, zaś 22 listopada 1918 roku objął urząd Tymczasowego Naczelnika Państwa, zachowując naczelne dowództwo Wojska Polskiego.
Jako Naczelnik Państwa uczestniczył i kierował operacjami podczas wojny polsko-bolszewickiej, między innymi: wyprawą wieleńską, kijowską, bitwą warszawską oraz operacją nad Niemnem. W marcu 1920 roku został pierwszym Marszałkiem Polski.
Po wojnie polsko-bolszewickiej, zawarciu pokoju w Rydze, Józef Piłsudski zaczął wycofywać się z życia politycznego. 14 grudnia 1922 roku po wyborze na prezydenta Gabriela Narutowicza, przekazał mu władzę, pełnił od 17 grudnia 1922 roku funkcję szefa Sztabu Generalnego, jednak w czerwcu 1923 roku po powołaniu rządu Witosa złożył dymisję, wkrótce również zrezygnował z przewodniczenia w Ścisłej Radzie Wojennej i wycofał się na kilka lat z życia politycznego.
Powrócił do niego w wyniku zamachu majowego w 1926 roku. 31 maja 1926 roku Zgromadzenie Narodowe wybrało go na urząd Prezydenta RP, jednak Piłsudski stanowiska nie przyjął, argumentują ten fakt małymi uprawnieniami prezydenta na mocy konstytucji marcowej. Od 2 października 1926 roku do 27 czerwca 1928 roku, a także od 25 sierpnia do 4 grudnia 1930 roku pełnił funkcję premiera RP. Aktywnie uczestniczył w polityce zagranicznej uważając, że Polska powinna prowadzić politykę równowagi wobec III Rzeszy oraz Związku Radzieckiego. W 1932 roku Polska zawarła układ o nieagresji z ZSRR, zaś w 1934 roku podpisano polsko-niemiecką deklarację o nieagresji. Piłsudski był również zwolennikiem współpracy z Francją i Wielką Brytanią.
Józef Piłsudski zmarł 12 maja 1935 roku w Belwederze prawdopodobnie na raka wątroby. Pochowany został na Wawelu w krypcie św. Leonarda, a jego serce złożone zostało w grobie matki na wileńskiej Rossie.
Piłsudski odznaczony został między innymi: Orderem Orła Białego, Virtuti Militari klasy I, II i V, Polonia Restituta klasy I, Krzyżem Niepodległości z mieczami i czterokrotnie Krzyżem Walecznych, Złotym Krzyżem Zasługi czy Krzyżem Wielkim Orderu Legii Honorowej.
Zdjęcia:
Józef Piłsudski, naczelnik państwa – fotografia portretowa, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygnatura: 22-4-1;
Józef Piłsudski, Kazimierz Sosnkowski i oficer armii niemieckiej Schlossmann w czasie spaceru na terenie twierdzy w Magdeburgu, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygnatura: 1-H-226;
Marszałek Józef Piłsudski (3. z lewej) w otoczeniu oficerów na moście Poniatowskiego udaje się na spotkanie z prezydentem Stanisławem Wojciechowskim. Widoczni od lewej: podpułkownik Kazimierz Stamirowski, porucznik Marian Żebrowski, generał Gustaw Dreszer-Orlicz, major Tadeusz Jaroszewicz oraz porucznik Michał Galiński, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, Autor: Fuks Marian, sygnatura: 22-243;
Józef Piłsudski rozmawia z generałem Edwardem Śmigłym-Rydzem, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, data wydarzenia: 1920 rok, sygnatura: 1-H-389;
Naczelnik Państwa Józef Piłsudski podczas rozmowy z nowo wybranym prezydentem Gabrielem Narutowiczem w Belwederze, Data wydarzenia: 10 grudnia 1922 roku, Sygnatura: 22-242, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, domena publiczna;
Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej (Rząd Jędrzeja Moraczewskiego), źródło: Album zjednoczenia. Pamiątka piętnastolecia odzyskania niepodległości, 1934, s. 11, za Wikimedia Commons, domena publiczna.