19 marca 1542 roku urodził się Jan Zamoyski – hetman wielki koronny, kanclerz wielki koronny, polski magnat, założyciel Zamościa.
Jan Zamoyski pełnił funkcję sekretarza ostatniego Jagiellona na tronie polskim – Zygmunta II Augusta, jednak jego pozycja w państwie znacząco wzrosła za panowania Stefana Batorego. Brał udział w wyprawie przeciwko Moskwie, zdobył Wieliż, oblegał Psków, a cała wyprawa Batorego i Zamoyskiego zakończyła się dla Polski zdobyciem Inflant.
Batory doceniał pomoc Jana Zamoyskiego, którego obdarowywał nowymi dobrami. Hetman potrafił je zagospodarować, budując między innymi jedno z najpiękniejszych miast w Polsce – Zamość. Po śmierci Stefana Batorego, jako przeciwnik Habsburgów stanął po stronie Zygmunta III Wazy w walce o tron polski. To dzięki zwycięstwu wojsk Jana Zamoyskiego pod Byczyną 24 stycznia 1588 i podpisaniu traktatu bytomsko-będzińskiego 9 marca 1589 roku, Waza zdobył polski tron.
Jan Zamoyski prowadził aktywną politykę zagraniczną, między innymi udało mu się wprowadzić na trony w Mołdawii i Wołoszczyźnie przychylnych Rzeczypospolitej władców – Jeremi Mohyła w Mołdawii, Symeon Mohyła w Wołoszczyźnie. Brał również udział w walkach przeciwko Turkom, między innymi pod Cecorą w 1595 roku udało mu się powstrzymać o wiele liczniejsze wojska osmańskie. Hetman Zamoyski zasłynął również w wojnie ze Szwecją, dowodząc wojskami w walkach o Inflanty.
Do dzisiaj jest jednak zapamiętany, jako jeden z największych wodzów w historii Rzeczypospolitej, doskonały zarządca, budowniczy, a także mecenas sztuki i nauki. Jan Zamoyski zmarł 3 czerwca 1605 roku.
Zdjęcia:
Obraz Jana Styki – Hetman Jan Zamoyski, za Wikimedia Commons, domena publiczna;
Hetmani polscy koronni i Wielkiego Xięstwa Litewskiego. Z. [3], [Jan Zamojski, Adam Sieniawski, Felix Potocki, autor: Bartoszewicz Julian (1821-1870), współautor: Gerson Wojciech (1831-1901), sygnatura: 92.403 A, Biblioteka Narodowa, domena publiczna;
Pocztówka – Hetman Jan Zamojski : Kanclerz Wielki Koronny (1541-1604), sygnatura: DŻS XII 8b/p.29/174, Biblioteka Narodowa, domena publiczna;
Poddanie się Arcyksięcia Maksymiliana pod Byczyną, źródło Tygodnik Ilustrowany – 1862 rok, autor: Juliusz Kossak, za Wikimedia Commons, domena publiczna;
Jan Zamoyski bierze do niewoli arcyksięcia Maksymiliana w bitwie pod Byczyną, autor: Tegazzo, Franciszek (1829-1879), Sygnatura: G.61345/II, źródło: Biblioteka Narodowa, domena publiczna.