HISTORIA - KARTKA Z KALENDARZA - 11 MARCA

11 marca 1886 roku urodził się w Brzeżanach /dzisiejsza Ukraina/ Edward Rydz – Śmigły, marszałek Polski, generalny Inspektor Sił Zbrojnych, Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych w czasie wojny obronnej w 1939 roku.

Studiował w latach 1905 – 1908 w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, którą ostatecznie ukończył w 1912 roku. W 1908 roku wstąpił do Związki Walki Czynnej, odbył obowiązkową służbę w armii austriackiej, zaś w 1912 roku wstąpił do Związku Strzeleckiego. Wówczas przybrał pseudonim „Śmigły”, który włączył do swojego nazwiska. Ukończył także Wyższą Szkołę Oficerską Związku Strzeleckiego a w 1913 roku został komendantem Związku Strzeleckiego Okręgu Lwowskiego, jednocześnie wydając miesięcznik „Strzelec”.

Edward Śmigły – Rydz bliskim współpracownikiem Józefa Piłsudskiego, czego efektem było objęcie w 1914 roku dowództwa III batalionu Legionów Polskich, 1 pułku piechoty Legionów, a także pełnił funkcję zastępcy I Brygady. Brał udział w walkach w I wojnie światowej, walcząc w bitwach pod Dęblinem, Anielinem, Jabłonką, Kuklamy czy Kostiuchnówką. Po kryzysie przysięgowym został w 1917 dowódcą Polskiej Organizacji Wojskowej, a w czasie tworzenia się rządu Ignacego Daszyńskiego w 1918 roku pełnił w nim funkcję ministra spraw wojskowych.

Po powrocie Józefa Piłsudskiego z Magdeburga do Warszawy, Edward Śmigły – Rydz podporządkował się przyszłemu Marszałkowi. Od końca 1918 roku Śmigły – Rydz był dowódcą Okręgu Generalnego Warszawa, następnie Grupy Operacyjnej „Kowel”, zaś dowodząc 1 Dywizją Piechoty Legionów, z którą zdobył między innymi Wilno. W kwietniu 1920 roku dowodził 3 Armią, która zdobyła 7 maja 1920 roku Kijów, a także przeprowadził po mistrzowsku odwrót z tego miasta. Następnie generał Śmigły – Rydz dowodził Frontem Środkowym, otrzymując za zadanie obronę linii od Dęblina aż po miasto Brody oraz uderzenia na przyczółek warszawski celem odciążenia walczącym tam wojsk polskich. Podczas bitwy warszawskiej był również dowódcą grupy uderzeniowej nacierającej znad Wieprza, a następnie na czele 2 Armii walczył nad Niemnem, walnie przyczyniając się do zwycięstwa wojsk polskich. Został mianowany przez prezydenta Ignacego Mościckiego Generalnym Inspektorem Sił Zbrojnych, otrzymał z jego rąk w listopadzie 1936 roku awans na generała broni oraz buławę marszałkowską. Śmigły – Rydz angażował się również politycznie oraz wojskowo. Zacieśnił stosunki wojskowe z Francją, jak również pracował nad unowocześnianiem polskich sił zbrojnych.

We wrześniu 1939 roku pełnił funkcję Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych. W  nocy z 6 na 7 września opuścił Warszawę, zaś z kraju wyjechał 18 września po wkroczeniu Armii Czerwonej w granice II Rzeczypospolitej. Został internowany w Rumunii, gdzie 27 października zrzekł się funkcji Naczelnego Wodza i Głównego Inspektora Sił Zbrojnych. 

Z Rumunii udało mu się zbiec 10 grudnia 1940 roku i przedostać przez Węgry do Polski. Do Warszawy przybył w październiku 1941 roku, gdzie nawiązał kontakt z działaczami niepodległościowymi używając pseudonimów „Adam Zawisza” lub „Tarłowski”. Pod koniec listopada 1941 roku Marszałek Edward Śmigły – Rydz ciężko zachorował, a wkrótce – 2 grudnia –  zmarł w Warszawie prawdopodobnie na atak serca lub zapalenie płuc. 

Do dzisiaj postać Marszałka Edwarda Śmigłego – Rydza wzbudza kontrowersje. Wśród historyków i wojskowych pojawią się oskarżenia o błędy popełnione podczas wojny obronnej w 1939 roku, a także wyjazd z Polski 18 września 1939 roku. Ponadto jego okres pobytu podczas internowania w Rumunii, jak również w okupowanej Polsce w 1941 roku jest owiany tajemnicą. Do dzisiaj nie zostały w pełni wyjaśnione kwestie związane ze śmiercią Marszałka w Warszawie, a także jego działalności w okupowanym kraju.

Edward Śmigły – Rydz został odznaczony między innymi: Orderem Virtuti Militari II i V klasy Orderem Orła Białego, Krzyżem Walecznych – czterokrotnie, Orderem Odrodzenia Polski czy Złotym Krzyżem Zasługi.

Zdjęcia:

Marszałek Edward Rydz-Śmigły (z lewej) salutuje po złożeniu wieńca przed popiersiem Józefa Piłsudskiego, za nim stoją premier Felicjan Sławoj Składkowski (z lewej) i gen. Tadeusz Kasprzycki (z prawej), źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, data wydarzenia: 19 marca 1939 roku,Sygnatura: 1-A-151-7;

Przekazanie wojsku sprzętu wojskowego, ufundowanego przez społeczeństwo Pomorza. Na pierwszym planie marszałek Edward Rydz-Śmigły, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, data wydarzenia: 19 czerwca 1938 roku, sygnatura: 1-W-3043-2;

Premier Marian Zyndram Kościałkowski ( pierwszy z prawej) wraz z gen. Edwardem Rydzem-Śmigłym (drugi z prawej) opuszczają Belweder po nabożeństwie żałobnym w dzień imienin ś.p. Józefa Piłsudskiego, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, Data wydarzenia: 19 marca 1936 roku, sygnatura: 1-A-148-9.