28 czerwca 1651 roku rozpoczęła się bitwa pod Beresteczkiem, jedna z największych bitew lądowych XVII wieku, która miała miejsce podczas powstania Chmielnickiego. Zakończyła się 10 lipca zwycięstwem wojsk polskich.
Powstanie Chmielnickiego, które rozpoczęło się w 1648 roku wstrząsnęło Rzeczpospolitą Obojga Narodów. Polska pogrążyła się w wojnie domowej, która doprowadziła ona spustoszenia ogromnych obszarów Rzeczypospolitej, a także strat w ludności. Katastrofalna sytuacji Polski, do której przyczyniły się klęski wojsk polskich mogła się zmienić w 1651 roku.
Sytuację w czasie powstania Chmielnickiego mogła odmienić bitwa pod Beresteczkiem, która rozpoczęła się 28 czerwca 1651 roku i zakończyła się 10 lipca wielkim zwycięstwem wojsk polskich. Podczas bitwy geniuszem wojennym wykazał się książę Jeremi Wiśniowiecki. Mimo że to Mikołaj Potocki sprawował Naczelne Dowództwo, to o wszystkim decydował Jeremi, a jego decyzje w każdej sytuacji przeważały, a ich słuszność potwierdziła się w bitwie, zakończonej wielkim sukcesem wojsk polskich.
Jedno z najwspanialszych zwycięstw wojsk polskich w dziejach naszego kraju zostało przysłonione jedną z najbrutalniejszych rzezi na Kozakach i ludności cywilnej, wśród której nie brakowało niewinnych kobiet i dzieci. Jak pisze Romuald Romański:
„Parafrazując znanego napoleońskiego ministra Taleyranda, można by rzec, że masowy mord popełniony w obozie kozackim, to coś więcej niż zbrodnia, to kardynalny błąd, za który Rzeczpospolita miała wkrótce drogo zapłacić. Taki był bowiem rezultat owej masowej rzezi, do jakiej doszło po bitwie w taborze kozackim, gdzie zdaniem historyków zginęło około trzydziestu tysięcy ludzi, w tym kobiety i dzieci…”
Dokonanie takiej rzezi na niewinnej ludności, choć już samo morderstwo wziętych do niewoli żołnierzy należy uznać ze zbrodnie, musiało wywołać wśród Kozaków nienawiść i chęć odwetu na Lachach. Po wielkim zwycięstwie wojsk polskich pod Beresteczkiem, pozycja Bohdana Chmielnickiego wśród Kozaków wyraźnie słabła, a mimo to Polacy nie potrafili wykorzystać zwycięstwa, które mogło przyczynić się do upadku powstania, a tym samym zapobiec podziałowi Ukrainy między Polskę a Rosję.
Warto podkreślić, że w bitwie pod Beresteczkiem zasłużył się Stefan Czarniecki, który wykazał się kunsztem wojskowym i odwagą. Dla Czarnieckiego ta bitwa okazała się przełomem. Zasłużył się w niej otrzymując stosowną do tego nagrodę, którą było stanowisko chorążego sandomierskiego. Z kolei przyszły król Polski – Jan III Sobieski został ranny pod Beresteczkiem.
Zdjęcia:
Fotografia obrazu olejnego przedstawiającego portret Jeremiego Michała Wiśniowieckiego, fotografia znajdującego się przed 1939 r. w Muzeum Narodowym im. Jana III Sobieskiego we Lwowie, Sygnatura: F.3423/II, źródło: Biblioteka Narodowa, domena publiczna;
Stefan Czarniecki (1599-1665): syn starosty na Żywcu ur. 1599 : odznaczył się pod Smoleńskiem, walczy pod Batohem 1952, broni Krakowa przed Szwedami 1655, zdobywa wyspę Alsen: pogromca Szwedów i Kozaków : umarł w Sokołówce 1665, pocztówka z lat 1927 – 1936, Sygnatura: DŻS XII 8b/p.41/53, źródło: Biblioteka Narodowa, domena publiczna.