27 kwietnia 1792 roku podpisano w Petersburgu akt zawiązania konfederacji targowickiej.
Konfederację zawiązali przeciwnicy Konstytucji 3 Maja na czele z Stanisławem Potockim i Sewerynem Rzewuskim. Głosząc hasła obrony zagrożonej złotej wolności i sprzeciwiając się ideom Konstytucji 3 Maja za zgodą carycy Katarzyny II zawiązali przeciwko Konstytucji i królowi Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu konfederację.
Polakom w obronie Konstytucji 3 Maja przyszło wkrótce walczyć z Rosją, która po zakończeniu wojny z Turcją w styczniu 1792 roku mogła przystąpić do kolejnej rozprawy z Polską. Z pomocą przyszło im 13 zdrajców, którzy 27 kwietnia 1792 roku w Petersburgu zawiązali konfederację generalną koronną na czele z generałem artylerii koronnej Stanisławem Szczęsnym Potockim, hetmanem wielkim koronnym Franciszkiem Ksawerym Branickim czy hetmanem polnym koronnym Sewerynem Rzewuskim. Akt konfederacji liczył 40 stron tekstu, a jego redakcją zajął się rosyjski generał Wasilij Popow. W akcie podkreślano nieudolne panowanie Stanisława Augusta Poniatowskiego, łamanie zasad wolności i zniesienie liberum veto oraz wolnej elekcji, a także wzywano do pomocy Katarzynę II, jako sprzymierzeńca Polski oraz jedynej osoby, która może obronić zagwarantowane prawa.
Przywódcy konfederacji uzgodnili z carycą Katarzyną II, że po dotarciu do Polski ogłoszą jej akt w miejscowości Targowica oraz przedatują dokument na 14 maja 1792 roku. Cztery dni później, 18 maja w granice Rzeczypospolitej wkroczyło wojsko rosyjskie i tym samym rozpoczęła się wojna w obronie praw Konstytucji 3 Maja. Polacy stoczyli kilka bitew z Rosjanami, w tym pod Zieleńcami i Dubienką, ale sytuacja wojsk polskich i samej Rzeczypospolitej pogarszała się z dnia na dzień. Koniec szans na obronę Konstytucji 3 Maja przyśpieszyły wydarzenia związane z przystąpieniem króla Stanisława Augusta Poniatowskiego do konfederacji targowickiej. Nastąpiło to 24 lipca 1792 roku.
Stanisław August Poniatowski zaprzepaścił tym samym ostatnią szansę na jakiekolwiek zmiany w kraju, a także utracił ostatnie resztki sympatii w Polsce. Na znak protestu do dymisji podali się książę Józef Poniatowski i Tadeusz Kościuszko, a kraj opuściło spore grono przedstawicieli polskich elit, w tym marszałek Sejmu Stanisław Małachowski oraz marszałek wielki litewski Ignacy Potocki.
Efektem przystąpienia króla do Targowicy i klęski Polski w wojnie z Rosją był II rozbiór Rzeczypospolitej dokonany przez Rosję i Prusy w 1793 roku.
23 stycznia 1793 roku Prusy i Rosja podpisały kolejną konwencję rozbiorową, dzięki której królestwo Prus zagarnęło Gdańsk, Toruń, Wielkopolskę i Mazowsze, zaś Rosja większość Białorusi, Ukrainę naddnieprzańską i Podole. W czerwcu 1793 roku sejm w Grodnie, gdzie większość posłów polskich została zastraszona lub przekupiona, a nad głosowaniem czuwał ambasador rosyjski w Polsce Jakob Johann Sievers, któremu udało się osiągnąć sukces, a więc uzyskać zgodę Sejmu na kolejny rozbiór Polski. Traktat rozbiorowy z Rosją został ratyfikowany 22 lipca 1793 roku, zaś z Prusami 25 września 1793 roku.
Zdjęcia:
The Polish captivity : an account of the present position of the Poles in the Kingdom of Poland, and in the Polish provinces of Austria, Prussia and Russia (Niewola polska: relacja o obecnej sytuacji Polaków w Królestwie Polskim oraz w polskich prowincjach Austrii, Prusach i Rosji), in 2 volumes. V. 1, źródło: Biblioteka Narodowa, miejsce i wydawca: London, H. Allen, 1863 rok, sygnatura: 67.445, domena publiczna;
The Polish Plumb Cake Thy Kingdom Stanislus [!], is non at stake, znane jako: Kołacz królewski, czyli alegoria rozbioru Polski w 1772 r. źródło: Biblioteka Narodowa, data powstania grafiki: 1774 rok, sygnatura: G.68518, domena publiczna;
Kołacz Królewski, rozbiór Polski w 1772 rok, źródło: Biblioteka Narodowa, sygnatura: G.68517/I, domena publiczna;
Mapy i atlasy, Polska 1771-1795, źródło: Biblioteka Narodowa, wydane przez 1939 rokiem, sygnatura: ZZK 9 342 A, domena publiczna;
Mapy i atlasy, Rozbiory Polski, wydanie przed 1807 rokiem, sygnatura: ZZK 29 191, domena publiczna.