Wojny Bizancjum – strategia, taktyka, kampanie

Książka autorstwa brytyjskiego historyka Johna Haldona to kolejna publikacja dotycząca historii Cesarstwa Bizantyjskiego – państwa będącego europejską potęgą, które ze względu na swoje strategiczne i polityczne znaczenie odgrywało kluczową rolę na Starym Kontynencie. Wrogowie Bizancjum począwszy od państw arabskich na Wschodzie, a także barbarzyńskich ludów na północy nieustannie atakowały Cesarstwo, doprowadzając ostatecznie do jego upadku. Na ten fakt złożyło się wiele przyczyn, które w swojej publikacji opisuje brytyjski historyk, przybliżający czytelnikom organizację wojska bizantyjskiego, jego efektywność na polach bitewnych, a także wojny z sąsiadami – Bułgarami, Arabami i wreszcie Turkami, którzy już w XI wieku udowodnili, że są ogromnym zagrożeniem dla istnienia Państwa Bizantyjskiego.

Zanim autor przeszedł do szczegółowych opisów organizacji wojen i bitew, ukazał nam rozległe imperium, jakim było Bizancjum. W skład tego państwa wchodziły takie regionie jak: Bałkany i część terenów Italii w Europie, Azja Mniejsza – dzisiejsza Turcja, tereny bliskowschodnie Syrii, Iraku, Jordanii oraz obszary w Afryce Północnej. Ten rozległy teren Cesarstwa wymuszał konieczność posiadania dobrze wyposażonej, wyszkolonej i licznej armii. Haldon przybliża czytelnikowi najbardziej znaczące miejsca i miasta w Cesarstwie, które miały strategiczne znaczenie oraz szlaki handlowe, zapewniające bogactwo Imperium Bizantyjskiemu, ale wymuszające również ich obronę przed wrogami.

W kolejnych rozdziałach John Haldon przeszedł już do opisów wojen bizantyjskich począwszy od cesarza Justyniana, który objął tron w 527 roku. Jego rozwiązania taktyczne, reformy wojskowe, a także posiadanie w swoich szeregach tak znakomitego wodza jak Belizariusza, który wsławił się w wojnach z Persami, w Afryce i południowej Italii, gdzie odniósł wiele zwycięstw, umocniło oraz powiększyło obszar Cesarstwa. Autor sporo miejsca w publikacji poświęcił szczególnie walkom z Arabami i Bułgarami, stanowiącymi największe zagrożenie w VIII i IX wieku dla Bizancjum. Wojny te wymuszały również zmiany taktyczne, strategiczne, ale również miały ogromny wpływ na sytuację polityczną Imperium. Warto dodać, że ta różnorodność wrogów wymuszała elastyczność sztuki wojennej, która rozwinęła się w niezwykły sposób w Cesarstwie.

Dla czytelnika z pewnością największym atutem publikacji są opisy bitew, których autor przybliża kilkanaście w swojej książce. Wiele z nich decydowało o przyszłości Cesarstwa, a na ich przebieg miała wpływ nie tylko liczebność wojska, uzbrojenie czy taktyka, ale bitwy toczone przez Bizancjum były odzwierciedleniem sytuacji państwa zarówno pod względem politycznym, jak i gospodarczym. Na czele bizantyjskich armii stali wybitni dowódcy, którzy odnosili spektakularne zwycięstwa, ale ponosili także katastrofalne porażki. Były one coraz częstsze wraz z rozwojem cywilizacyjnym krajów zachodniej Europy, które potrafiły wystawić do walki zdyscyplinowane i dobrze wyszkolone armie. Mimo tego zagrożenia i ścieraniu się wpływów Zachodu ze Wschodem, Bizancjum głównego wroga miało na Wschodzie. Przez setki lat Cesarstwo broniło się przed naporem Turków, którzy krok po kroku podbijali ziemie Bizancjum, doprowadzając w połowie XV wieku do ostatecznego upadku jednego z największych mocarstw ówczesnego świata.

Warto podkreślić, że jak dotąd żaden autor nie pokusił się o przedstawienie przeglądu bizantyńskich wojen. Książka Johna Haldona oparta na źródłach z epoki, wynikach badań naukowych i wizji lokalnej, pokazuje blaski i cienie militarnych dziejów Cesarstwa Bizantyjskiego.

John Haldon jest profesorem historii na Uniwersytecie Princeton. Studiował w Wielkiej Brytanii, Grecji i Niemczech, jest starszym pracownikiem naukowym Ośrodka Bizantynistyki Dumbarton Oaks w Waszyngtonie. Jednym z obszarów jego badań są dzieje wczesnego i średniego cesarstwa bizantyńskiego, w szczególności okres od VI do XII wieku.

Autor: John Haldon;
Tytuł: „Wojny Bizancjum. Strategia, taktyka, kampanie”;
Wydawca: Wydawnictwo Rebis;
Miejsce i rok wydania: Poznań 2019;
Liczba stron: 276;
Cena: 38,32 zł
Książkę można zakupić w WYDAWNICTWIE