Waffen-SS. Nie-Niemcy w służbie III Rzeszy Niemieckiej

Publikacja „Waffen-SS” Jochena Böhlera, Roberta Gerwartha oraz Jacka Młynarczyka wydana przez Wydawnictwo Znak Horyzont w Krakowie to zbiór materiałów wielu europejskich historyków, którzy połączyli swoje siły tworząc jedną pracę. Tym samym książka to rozbudowane studium historyczne, które poświęcone zostało setkom nie-Niemców walczących w Waffen-SS.

Autorzy podjęli temat kolaborujących z Niemcami mieszkańców innych państw, którzy z własnej woli, ale również z przymusu byli członkami tej formacji. W książce więc poznajmy nie tylko motywy, jakimi kierowali się nie-Niemcy, którzy wstępowali do Waffen-SS, na co liczyli podejmując taką decyzję, ale historycy próbują także odpowiedzieć na pytanie jaki był ich udział w zbrodniach Holokaustu, na froncie wschodnim, a także dlaczego mimo że wojna była już przegrana nadal walczyli u boku Niemców? Co ważne autorzy analizują również jak po upadku bloku komunistycznego w państwach Europy Środkowo-Wschodniej i Wschodniej, a także ponad 70 lat po zakończeniu II wojny światowej analizowana jest ta sprawa oraz jaki jest stosunek do osób, które służyły w Waffen-SS.

Na co warto zwrócić uwagę historycy wprowadzając czytelnika w szczegóły książki najpierw analizują przyczyny dlaczego tak chętnie widziano - mimo polityki rasowej – ochotników z innych państw w służbie Waffen-SS. Atak na Związek Radziecki w 1941 roku, zwiększające się zapotrzebowanie na froncie, gdzie na Wschodzie Niemcy zaczęli ponosić coraz większe straty spowodowało, że w administracji czy obozach konieczne było wypełnienie luki, jaka powstawała w związku z coraz liczniejszymi powoływaniami do Wehrmachtu. Narody nacji germańskiej chętnie były widziane w Waffen-SS, ale wśród jej członków byli również przecież Ukraińcy, Francuzi, reprezentanci państw bałkańskich. Ten właśnie aspekt książki jest szczegółowo poruszony przez autorów, którzy opisują geograficznie, kto i dlaczego służył w Waffen-SS.

W publikacji historycy odnieśli się również do polityki Heinricha Himmlera, szefa SS, ideologii nazistowskiej, kwestii rasowych oraz miejsca Polski w polityce Himmlera oraz jak wyglądał werbunek Słowian do Waffen-SS. Warto podkreślić, że u boków Niemców walczyło około 500 tys. Europejczyków, którzy pochodzili z podbitych lub współpracujących z III Rzeszą Niemiecką państwami. To właśnie obywatele takich krajów jak: Dania, Norwegia, Francja, Włochy, Hiszpania, Grecja, Łotwa, Białoruś, Ukraina, Belgia, ale również Bośni i Hercegowina, Chorwacja i wielu innych służyło w Waffen-SS. Na co warto jednak zwrócić uwagę to motywy, jakimi kierowali się ochotnicy wstępujący do tej organizacji. Były to nie tylko nienawiść i chęć zemsty, ale również wielu z nich uważało, że wypełnia swój patriotyczny obowiązek walcząc za swój kraj w cudzym mundurze. Cytat z książki dokładnie wyjaśnia, co skłaniało wielu Europejczyków do wstępowania do Waffen-SS:

„Ogłoszona przez Hitlera krucjata przeciwko żydobolszewizmowi znalazła posłuch wśród konserwatywnych i prawicowych Europejczyków, których jednoczyła idea walki z Sowietami, plany stworzenia pangermańskiej Europy, nadzieja uzyskania bądź odzyskania narodowej niezawisłości, do głosu dochodziły też chciwość, oportunizm, karierowiczostwo, antysemityzm – a najczęściej motywem była kombinacja niektórych z powyższych czynników”

Czytelnika już na wstępie do całej publikacji z pewnością uderzy fakt, że dzisiaj, po ponad 70 lat po zakończeniu wojny w krajach postsowieckich, jak Estonia czy na Ukrainie byłych członków Waffen-SS, jak i same członkostwo w tej organizacji uważa się postawę patriotyczną, a ich samych za bojowników o wolność. Autorzy podają tutaj dwa istotne przykłady, kiedy w 1996 roku prezydent Estonii przyjął honorowe członkostwo organizacji weteranów Korps Steiner – byłej jednostki SS, zaś na Ukrainie w 2015 roku wprowadzono akt prawny, w którym uznano za przestępstwo wszelką publiczną krytykę wobec UPA, czyli Ukraińskiej Powstańczej Armii.

Publikacja „Waffen-SS” to książka bardzo ważna, podejmująca trudny temat, o którym wiele państw chciałoby zapomnieć. Zbrodni jednak popełnionych przez członków Waffen-SS pochodzących z wielu krajów europejskich nie wolno nam zapomnieć. Tak samo jak zbrodniarze niemieccy oni również w obozach, na froncie wschodnim, ale przede wszystkim w okupowanych krajach dokonywali morderstw, które do dziś budzą odrazę. Dlatego tak ważna jest książka Jochena Böhlera, Roberta Gerwartha oraz Jacka Młynarczyka, którzy zbierając w jednej pracy badania historyków europejskich stworzyli kompendium na temat Waffen-SS w okupowanych i kolaborujących z Niemcami państwami europejskimi.

Autorzy: Jochen Böhler, Robert Gerwartha oraz Jacek Młynarczyk;
Tytuł: „Waffen-SS”;
Wydawca: Wydawnictwo Znak Horyzont;
Miejsce i rok wydania: Kraków 2019;
Liczba stron: 586;
Cena: 43,99 zł;
Książkę można zakupić w WYDAWNICTWIE ZNAK HISTORIA