Turcja po Sulejmanie Wspaniałym – klęska pod Lepanto w 1571 r.

W chwili śmierci Sulejmana Imperium Osmańskie rozciągało się w trzech częściach świata – Europa Południowo-Wschodnia, Azja Mniejsza i Afryka Północna. Armia turecka odnosiła sukcesy w walce ze wszystkimi swoimi przeciwnikami, gromiąc między innymi armię węgierską pod Mohaczem w 1526. Zwycięstwo to otworzyły Turcji drogę do podboju Węgier, a także pozwoliło jej zbliżyć się do granic Austrii i Polski Tym samym Turcy wkroczyli na nowe tory polityki europejskiej, mającej na celu podbój Europy Środkowo – Wschodniej, która zakończona została dopiero klęską pod Wiedniem w 1683 roku.

Po śmierci Sulejmana Wspaniałego, nowy sułtan Selim II postanowił kontynuować politykę poprzednika, rozpoczynając kolejny etap podbojów. W 1570 roku nowy sułtan wysłał na Cypr swoją flotę, która nie tylko opanowała Famagustę, ale zajęła również cały Cypr. To spowodowało, że najbardziej zagrożone w basenie Morza Śródziemnego państwa, jak: Wenecja, Hiszpania i papiestwo podjęły kontrakcję. Papież Pius V rozpoczął montowanie koalicji antytureckiej, do której próbował wciągnąć nie tylko Hiszpanię, Wenecję, ale również Rzeszę Niemiecką, Polskę, Moskwę oraz Francję. Niestety Rzesza Niemiecka nie była w żaden sposób zagrożona, Polska po traktacie z 1533 utrzymywała dobre stosunki z Portą i nie zamierzała ich psuć. Z kolei Moskwa za największego rywala widziała nie Turcję, lecz Polskę i Szwecję. Francja będąca sprzymierzeńcem Turcji nie wchodziła w rachubę.

Wobec powyższego do Ligi Świętej przystąpiły 20 maja 1571 roku Wenecja, Hiszpania oraz papiestwo. Liga wystawiła potężną flotę pod dowództwem Don Juana d`Austria, składające się z 314 galer bojowych i żaglowych okrętów transportowych, na pokładzie których znajdowało się 50 000 marynarzy, wioślarzy i 3100 żołnierzy. Siły tureckie były mniej więcej porównywalne, jednak przewaga w uzbrojeniu należała do Ligi Świętej.

7 października 1571 roku pod Lepanto w Zatoce Korynckiej flota turecka poniosła dotkliwą klęskę w starciu z potężną flotą Ligi. Korzyści polityczne okazały się jednak niewspółmierne do odniesionego zwycięstwa. Liga Święta nie wykorzystała wielkiego triumfu. Wenecja w 1573 roku zawarła pokój z Turcją, wyrzekając się Cypru i wybrzeży Albanii oraz zwróciła część kosztów wojennych w zamian za pewne koncesje handlowe. Z kolei Hiszpania kontynuowała wojnę. Don Juana d`Austria w 1573 roku zajął Tunezję, jednak już w rok później kraj ten ponownie znalazł się w rękach Porty. Zmagania hiszpańsko-tureckie zakończył ostatecznie w 1579 roku rozejm zawarty przez Filipa II z Turcją.

Podsumowując zwycięstwo Ligi Świętej pod Lepanto w 1571 roku mimo, że było wielkim ciosem militarnym dla Imperium Osmańskiego, nie zostało w pełni wykorzystane przez państwa Ligi. Żadne ze zwycięskich państw nie uzyskało jakichkolwiek korzyści. Wbrew przeciwnie musiały w zamian za pokój zrezygnować ze swoich posiadłości bądź nie osiągając nic zawrzeć rozejm. Pokazuje to również niemoc współpracy państw tworzących Ligę Świętą, które odnosząc wielkie zwycięstwo, nie potrafią przełożyć go na politykę. Tym samym próby zahamowania ekspansji tureckiej zakończyły się niepowodzeniem.

Artykuł przygotowany w oparciu o następujące opracowania:
Bogucka Maria, Bona Sforza, wyd. 2, Wrocław – Warszawa – Kraków 2004;
Demel Juliusz, Historia Rumunii, Wrocław 1986;
Dziubiński Andrzej, Stosunki dyplomatyczne polsko-tureckie w latach 1500 – 1572 w kontekście międzynarodowym, Wrocław 2005;
Felczak Wacław, Historia Węgier, Wrocław 1983;
Markiewicz Mariusz, Historia Polski 1492-1795 wyd. 2, Kraków 2002;
Reychman Jan, Historia Turcji, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1979;
Wereszycki Henryk, Historia Austrii, Warszawa 1972;
Wójcik Zbigniew, Historia Powszechna XVI-XVII wieku, Warszawa 2002.

Fot. Bitwa pod Lepanto w 1571 roku, źródło: National Maritime Museum, Greenwich, London.