Traktat pokojowy w Neuilly z 1919 roku

Bułgaria będąca sojusznikiem Niemiec w I wojnie światowej nie odczuła po jej zakończeniu tak bardzo zmian terytorialnych, jak Austria czy Węgry. Kraj ten był wówczas państwem wielonarodowym, a jego sąsiedzi nie mieli wygórowanych roszczeń terytorialnych. Ponadto w Bułgarii u władzy znajdowały się wówczas czynniki bardziej skłonne do ugody i porozumienia niż rozpadające się cesarstwo Austro-Węgierskie.

27 listopada 1919 roku w Neuilly od Paryżem został zawarty traktat pokojowy z Bułgarią. Jej granice zostały skorygowane na jej niekorzyść w porównaniu z 1914 rokiem. Nabytki terytorialne uzyskane przy pomocy Niemiec w latach 1915-1918 zostały utracone przez Bułgarów już w traktacie rozejmowym z 29 września 1918 roku. Na mocy traktatu z Neuilly Bułgaria zrzekła się na rzecz Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców drobnych skrawków na swej zachodniej granicy. Poważną stratę terytorialną była utrata dostępu do Morza Egejskiego przez odebranie pasa ziemi między ujściem dwu rzek – Mesty i Maricy, zwanej Tracją Zachodnią. Tereny te przeszły pod kontrolę mocarstw zachodnich, ale wiadomo było, że wkrótce otrzyma je Grecja.

Z Rumunią została natomiast przywrócona granica z 10 sierpnia 1913 roku. Bułgaria tym samym utraciła Dobrudżę Południową, odzyskaną czasowo w 1916 roku. Tym samym po traktacie pokojowym w Neuilly Bułgaria utraciła 11% swego terytorium z 1914 roku. Bułgarii zostały również narzucone przepisy dotyczące ochrony mniejszości narodowych oraz obowiązek zapłaty odszkodowań swym sąsiadom. Liczebność armii została zmniejszona do 20 tysięcy żołnierzy, z zaciągu ochotniczego, bez broni ciężkiej i lotnictwa.

Postanowienia traktatu z Neuilly wywołały protesty bułgarskiego społeczeństwa. Z biegiem czasu wyrosła fala rewizjonizmu terytorialnego, głównie wymierzonego w Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców, ale również pozostałych sąsiadów z wyjątkiem Turcji. W traktacie zostały również narzucone Bułgarom postanowienia statutu Ligi Narodów, do której Bułgaria dołączyła w 1920 roku.

Artykuł przygotowany w oparciu o następujące opracowania:

Batowski Henryk, Między dwiema wojnami 1919-1939, Kraków 2001;

Czubiński Antoni , Historia Powszechna XX wieku, Poznań 2003;

Pajewski Janusz, Historia Powszechna 1871-1918, wyd. 9, Warszawa 2002.

Fot. Zmiany granic Bułgarii w konsekwencji traktatu pokojowego z Neuilly-sur-Seine 1919. Mapa nie uwzględnia cesji terytorium południowej Dobrudży na rzecz Rumunii (granica bułgarsko-rumuńska w przebiegu już po traktacie), Autor Pakko z angielskiej Wikipedii, za Wikimedia Commons.