Tarnów – miasto narodzin generała Józefa Bema

Jedno z największych miast Małopolski, leżące między Krakowem a Rzeszowem swoją historią sięga odległych wieków. Lokacja miasta nastąpiła za czasów panowania w Polsce króla Władysława Łokietka, który 7 marca 1330 roku wydał przywilej zezwalający na lokację miasta na prawie teutońskim, czyli niemieckim. Warto podkreślić, że w tym samym roku wojewoda i kasztelan krakowski Spycimir Lelewita ukończył budowę zamku na Górze św. Marcina, z którego dzisiaj pozostały już tylko ruiny.

Tarnów na przestrzeni dziejów dzięki rodowi Lelewitów zaczął się rozwijać gospodarczo, będąc jednym z najważniejszych obok Krakowa ośrodków miejskich w Małopolsce. Warto dodać, że jedna z gałęzi rody, panów na Tarnowie, od XV wieku nazywała się Tarnowskimi, a wzmianki o nich pojawiają się już w 1445 roku.

Największy rozkwit miasto przeżywało za czasów hetmana wielkiego koronnego Jana Tarnowskiego żyjącego w latach 1488 – 1561. W 1570 roku Tarnów przeszedł w posiadanie książąt Ostrogskich, jednak w 1588 roku po śmierci księcia Konstantego Ostrogskiego Tarnów przechodzi w ręce różnych właścicieli.

Miasto w XVII znacznie ucierpiało z powodu szwedzkiego „potopu”, co miało wpływ nie tylko na sytuację miasta pod względem gospodarczym, ale również ludnościowym, bowiem liczba mieszkańców zmniejszyła się o ponad połowę. Miasto podniosło się dopiero za czasów Sanguszków oraz Lubomirskich, którzy przejęli Tarnów w 1723 roku.

Od 1772 roku – I rozbiór Polski – Tarnów znalazł się z w granicach zaboru austriackiego, czyli Galicji. To właśnie w Tarnowie 14 marca 1794 roku urodził się polski i węgierski bohater generał Józef Bem, walczący w powstaniu listopadowym w 1830 roku i podczas Wiosny Ludów na Węgrzech, gdzie dowodził armią, która wyparła wojska austriackie z Siedmiogrodu, dzięki czemu stał bohaterem narodowym na Węgrzech w latach 1848-1849. Po upadku powstania węgierskiego Bem uciekł do Turcji. Tam przyjął islam i wstąpił na służbę sułtana osmańskiego, przyjmując imię Murat Pasza.

W XIX i na początku XX wieku nastąpił kolejny okres rozwoju Tarnowa, który we 1852 roku został połączony linią kolejową z Krakowem. W 1910 roku w mieście wybudowano nowoczesne wodociągi, elektrownię i gmach dworca kolejowego. Warto podkreślić, że Tarnów jako pierwsze polskie miasto był już wolny po odzyskaniu w 1918 roku przez Polskę niepodległości, zaś pochodzący z podtarnowskiej wsi Wierzchosławice Wincenty Witos został w 1920 roku premierem rządu Rzeczypospolitej Polskiej.

W okresie dwudziestolecia międzywojennego pod Tarnowem we wsi Mościce wybudowano Państwową Fabrykę Związków Azotowych, którą przyłączono do miasta. W mieście obok Polaków żyła bardzo duża społeczność żydowska, stanowiąca około połowę mieszkańców miasta. Dzisiaj Tarnów należy do województwa małopolskiego i jest jednym z największych i najważniejszych miast tego regionu, gdzie przebiega ważna droga krajowa DK 94, autostrada A4 oraz węzeł kolejowy łączący Tarnów z Krakowem, Rzeszowem, Przemyślem i innymi ważnymi miastami w Polsce.

W Tarnowie warto zobaczyć między innymi:

• Ruiny zamku Tarnowskich;
• Ratusz i Rynek w mieście;
• Pozostałości po żydowskiej synagodze;
• Pomnik i mauzoleum Józefa Bema;
• Mykwa (łaźnia rytualna) w stylu mauretańskim z 1904 roku;
• Dom Mikołajowski z 1524 roku.

Tarnów – miasto narodzin generała Józefa Bema - fot. Tomasz Sanecki