Radom – miasto zjazdów sejmów i wizyt królewskich

Radom to jedno z największych miast województwa mazowieckiego, które zamieszkiwane jest przez 200 tys. mieszkańców. Jest miastem na prawach powiatu, ważnych ośrodkiem gospodarczym, komunikacyjnym i kulturalnym.

Pierwsza wzmianka o Radomiu pojawia się w bulli papieża Hadriana IV z 1155 roku, a nazwa miasta prawdopodobnie wywodzi się od imienia Radomir lub plemienia Radomierzan. Rozwój Radomia przypada na XIV wiek. Za czasów Kazimierza Wielkiego doszło do rozwoju i umocnienia roli miasta w Polsce, które w 1364 roku otrzymało prawo magdeburskie. Wówczas wzniesiono między innymi: mury miejskie z basztami, ratusz, bramy wjazdowe czy zamek. W latach 1360 – 1370 wzniesiono również gotycki kościół pw. św. Jana Chrzciciela z fundacji króla Kazimierza Wielkiego.

Rozkwit miasta nastąpił szczególnie w czasach panowania Jagiellonów w Polsce. Radom stał się ośrodkiem ważnych wizyt królewskich, zjazdów sejmów i ważnych wydarzeń państwowych, takich jak:

    1. w 1401 roku podpisano pierwszy aktu unii Polski z Litwą, zwanej „unią radomsko-wileńską”;
    2. w latach 1481 – 1482 mieszkał w Radomiu Kazimierz, syn króla Kazimierza Jagiellończyka, który pełnił rolę namiestnika państwa;
    3. w 1489 roku na zamku królewskim przed królem Kazimierzem Jagiellończykiem hołd lenny złożył Wielki Mistrz Zakonu Krzyżackiego Johann von Tieffen;
    4. w 1505 roku uchwalono w Radomiu konstytucję „nihil novi” oraz zbiór praw polskich, tzw. statuty Jana Łaskiego.

Początek XVII wieku to nadal umocnienie pozycji Radomia. W 1613 roku Radom został siedzibą Koronnego Trybunału Skarbowego. Sytuacja zmieniła się jednak w kolejnych dziesięcioleciach XVII wieku. Najpierw nawiedza Radom „morowa zaraza”, a podczas potopu Szwedzi spalili miasto i zamek. W 1767 roku w Radomiu zawiązuje się konfederacja, na czele której stał książę Karol Stanisław Radziwiłł.

Po upadku Polski, Radom najpierw był w zaborze austriackim, zaś później rosyjskim. Pełnił ważną rolę administracyjną w czasach zaborów, był m.in. stolicą departamentu Księstwa Warszawskiego, stolicą województwa sandomierskiego Królestwa Polskiego oraz stolicą guberni radomskiej.

W XIX wieku miasto ponownie się rozwinęło dzięki przemysłowi skórzanemu, metalowemu i rolno-spożywczego, a także rozwojowi kolei i połączeniu miasta z Dęblinem i Dąbrową Górniczą. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Radom znalazł się w Centralnym Okręgu Przemysłowym. Dzięki temu usytuowano tutaj najnowocześniejszą w Polsce Państwową Wytwórnię Broni, ponadto powstały zakłady telefoniczne współpracujące ze szwedzkim „Ericssonem” oraz fabryka tytoniu i drzewa.

Po II wojnie światowej miasto nadal się rozwijało. Było ważnym ośrodkiem przemysłowym, a w latach 1975 – 1998 Radom był stolicą województwa radomskiego. Po zmianach administracyjnych w 1999 roku Radom został włączony do województwa mazowieckiego.

Radom – miasto zjazdów sejmów - fot. Tomasz Sanecki