Prawdziwa Odessa. Recenzja książki Uki Goñi

Wstrząsające jest nie tylko, że zwycięskie mocarstwa nie potrafiły skutecznie zapobiec ucieczce zbrodniarzy wojennych, ale to, że pomagał im kościół katolicki, ale również wiele krajów demokratycznych, które robiły to w imię walki ze Związkiem Radzieckim. Każdy, kto przeczyta książkę argentyńskiego dziennikarza „Prawdziwa Odessa. Jak Peron sprowadził hitlerowskich zbrodniarzy do Argentyny” będzie czuł „niesmak”. Niesmak spowodowany tym, że kościół, nasi zachodni sojusznicy, organizacje mające na celu ochronę i pomoc bezbronnym i potrzebującym ratunku były zamieszane w akcję ukrywania zbrodniarzy wojennych, którzy mieli na rękach krew milionów niewinnych osób w Europie. Mimo to zachęcam do sięgnięcia po tę książkę, bo naprawdę warto poznać – mimo że bolesną – ale prawdę o tym, jak po upadku III Rzeszy, niemieccy, austriaccy, chorwaccy, rumuńscy, słowaccy oraz belgijscy zbrodniarze uniknęli sprawiedliwości, żyjąc niejednokrotnie w komfortowych warunkach i śmiejąc się w twarz swoim ofiarom.

Czytając książkę przede wszystkim trzeba zrozumieć jak do tego doszło, że Argentyna stała się centralnym punktem w Ameryce Południowej, gdzie emigrowali nazistowscy zbrodniarze. Uke Goni krok po kroku wyjaśnia jak doszedł do władzy Juan Peron oraz dlaczego tak bardzo zależało mu na pomocy niemieckich, austriackich i innych narodowości naukowców, zbrodniarzy czy osób mających wiele na sumieniu.

Autor przede wszystkim wyjaśnia, że naukowcy, technicy, ale również osoby z nazistowskiej elity posiadały wiedzę i wpływy, ale również pieniądze, które niezwykle były potrzebne rządzącemu w Argentynie Peronowi. W książce sporo miejsca Uke Goni poświęca sprawie uniemożliwienia emigracji żydowskim uchodźcom z Niemiec i innych krajów europejskich. Na co zwraca uwagę argentyński dziennikarz i pisarz to wszechobecna korupcja w Argentynie, proceder wyłudzania żydowskich majątków przez nazistów oraz argentyńskich dyplomatów, ale również ukazuje czytelnikom, że niemieccy zbrodniarzy w pełni byli świadomi faktu, że po klęsce III Rzeszy czeka nich śmierć, jeśli nie znajdą bezpiecznego miejsca w powojennym świecie. Niestety wielu z nich to bezpieczne miejsce znalazło w Ameryce Południowej i właśnie o tym, jak do tego doszło pisze argentyński dziennikarz.

Kluczowym tematem w książce jest jednak kwestia ucieczki nazistów do Argentyny. Uke Goni po kolei opisuje, jak organizowano ucieczkę przez Włochy, Hiszpanię i inne kraje do Argentyny, kto był organizatorem pomocy, skąd brano na to pieniądze, ale także jakie instytucje uczestniczyły w tym procederze oraz jaką rolę w pomocy zbrodniarzom wojennym w drodze do Argentyny odegrał kościół katolicki. Warto dodać, że autor analizuje komu wydawano wizy, dlaczego część nazistowskich dygnitarzy miało większe przywileje i otrzymywali natychmiastową zgodę i wizy wyjazdowe do Ameryki Południowej, ale także jaką opiekę nad ODESSĄ – Organisation der ehemaligen SS-Angehöringen, otoczył Juan Peron.

Na co warto zwrócić uwagę to fakt, że Peron wprost zabiegał o przyjazd niektórych prominentnych nazistów do swojego kraju. Uke Goni wskazuje oprócz drogi przez Włochy i Hiszpanię również tzw. korytarz nordycki, niejasne powiązania szwajcarskich urzędników, którzy wykazywali pobłażliwość wobec zbiegłych nazistów, ale również ograniczających wjazd niemieckich Żydów do Szwajcarii, czego dowodem jest postawa Rothmunda Steigera, późniejszego prezydenta Konfederacji Szwajcarskiej. Ponadto w książce nie brakuje informacji o belgijskich, słowackich oraz chorwackich politykach, instytucjach czy osobach duchownych, które wpierały organizowaną dla nazistów pomoc w ucieczce do Argentyny.

Czytając publikację argentyńskiego dziennikarza warto zwrócić uwagę na takie osoby jak: Juan Carlos Goyeneche /tajnego wysłannika Argentyny i kolaboranta SD/, Walter Schellenberg /szef Ausland-SD, służb wywiadu zagranicznego SS/, Pierre Daya, Krunoslava Draganocica /ksiądz i główny specjalista watykański od ewakuowania nazistów z Europy/, Carlos Fuldner /członek rządu Perona odpowiedzialny za przemycanie nazistów do Argentyny/, Alois Hudal /biskup austriacki, zaangażowany w proceder wywożenia nazistów z Europy do Ameryki Południowej/ czy Czesław Smoliński /obywatel Polski zaangażowany w organizowanie tranzytu nazistów przez Szwajcarię do Argentyny/. Autor opisuje także historię największych zbrodniarzy wojennych: Roschmanna, Mengele, Eichmanna, Priebke czy Gerharda Bohne, poświęcając każdemu z nich osobny rozdział, dokładnie ukazując zarówno ich zbrodnie, jak i ucieczkę.

Publikacja „Prawdziwa Odessa. Jak Peron sprowadził hitlerowskich zbrodniarzy do Argentyny” Uke Goniego to z pewnością przełomowa książka, dowodząca, że po 1946 roku kwatera główna operacji przerzutu nazistów za ocean mieściła się w pałacu Juana Perona. Samego prezydenta Argentyny autor oskarża o przychylność i zaangażowanie w ten proceder. Dalsze ślady szlaków przerzutowych wiodą go ku Skandynawii, Szwajcarii i do Włoch, tropy odnajduje także w argentyńskim kościele katolickim i w samym Watykanie. Uke Goni nie szczędzi również słów słów krytyki pod adresem żony Perona – Evity Peron. Do dziś jest ona w Argentynie otoczona chwałą kobiety, która angażowała się na rzecz mniej zamożnych Argentyńczyków, jednak z drugiej strony obracała się w kręgu takich osób jak: Rodolfo Freude – szef tajnych służb prezydenta Juana Perona, który odpowiadał za przerzut nazistowskich zbrodniarzy z Europy do Argentyny czy odbyła podróż po Europie w 1947 roku, spotykając się z wpływowymi notablami w Hiszpanii, Szwajcarii czy Watykanie, którzy przymykali oko na działania agentów Perona, a nawet udzielali im pomocy.

Warto dodać, że publikacja „Prawdziwa Odessa. Jak Peron sprowadził hitlerowskich zbrodniarzy do Argentyny” przetłumaczona została na wiele języków, m.in. na: hiszpański, włoski, słoweński, portugalski, niemiecki, a także polski, dzięki czemu również czytelnicy w naszym kraju mogą poznać pajęczą sieć, jaką stworzył Peron, jego współpracownicy, agenci i nazistowscy zbrodniarze. Książka ta w wielu krajach odbiła się szerokim echem. Włoscy parlamentarzyści zażądali od urzędującego wówczas premiera Berlusconiego śledztwa w sprawie włoskiego kanału przerzutowego. Dochodzenia wszczęli także arcybiskup Genui Tarcisio Bertone oraz linie lotnicze KLM. Skazany na dożywocie SS-man Erich Priebke domagał się sądowego zakazu rozpowszechniania włoskiego przekładu książki i zadośćuczynienia za zniesławienie. Choć wielokrotnie wygrywał z mediami, tym razem przegrał!

Uki Goñi ‒ argentyński autor zaangażowany w badania nad ucieczkami niemieckich zbrodniarzy z Europy. Koncentruje się przy tym na roli, jaką w przerzutach nazistów i ich kolaborantów odgrywały Watykan oraz władze Szwajcarii i Argentyny. Goñi urodził się w Waszyngtonie w 1953 roku, a wychowywał się w Stanach Zjednoczonych, Meksyku oraz Irlandii. Od 1975 roku mieszka w stolicy Argentyny, Buenos Aires. W latach 1976‒1983 pracował dla gazety „The Buenos Aires Herald”, z ramienia której tropił zbrodnie popełniane przez autorytarne rządy Argentyny. Jest także autorem książki na ten temat oraz opracowania dotyczącego związków Juana Perona z Niemcami podczas II wojny światowej. Obecnie pisuje dla „The New York Timesa”, „The Guardiana” oraz
magazynu „Time”, a także rozmaitych wydawnictw w Argentynie.

Autor: Uki Goñi;
Tytuł: „Prawdziwa Odessa. Jak Peron sprowadził hitlerowskich zbrodniarzy do Argentyny”;
Wydawca: Wydawnictwo Replika;
Miejsc i rok wydania: Warszawa 2021;
Liczba stron: 464;
Cena: 38,43;
Książkę można zakupić w Wydawnictwie Replika