Hanns von Krannhals - "Powstanie warszawskie 1944"

1 sierpnia 1944 o godzinie „W” /17.00/ wybuchło powstanie warszawskie, które nie tylko miało na celu wyzwolenie stolicy okupowanej Polski, ale przede wszystkim zatrzymanie politycznych dążeń Stalina mającego w planach całkowite podporządkowanie sobie naszego kraju. Wydarzenie to należy obecnie do najważniejszych w najnowszej historii Polski, jednak wciąż wielu historyków debatuje dzisiaj nad zasadnością rozpoczętej walki, która po 63 dniach zakończyła się kapitulacją Warszawy.

Do rąk polskich czytelników trafiła właśnie, wydana po raz pierwszy w Niemczech w 1964 roku, a zakazana przez cenzurę w PRL, publikacja niemieckiego historyka Hannsa von Krannhalsa. Dzięki dotarciu przez niego do 7000 stron dzienników wojennych jednostek niemieckich tłumiących powstanie warszawskie, ukazał przerażający obraz walk, zbrodni i cierpień walczących powstańców i ludności cywilnej. Z drugiej jednak strony autor książki krytykuje przywódców powstania za polityczną naiwność i błędy popełnione w czasie walk. Warto dodać, że jak każda publikacja poruszająca trudny temat, a takim jest historia powstania warszawskiego, książka ma swoich zwolenników i krytyków. Między innymi na samym początku pracy polski wydawca odnosi się do stwierdzeń autora, że powstanie warszawskie było początkiem zimnej wojny. Jak pisze wydawca publikacji:

„Trudno się z tym zgodzić. Tragedia Warszawy pozostawionej przez Stalina na pastwę Niemców być może otworzyła oczy niektórym politykom i publicystom na Zachodzie na naturę reżimu sowieckiego, ale nie zagroziła spoistości koalicji antyhitlerowskiej. Nie wpłynęła też na los sprawy polskiej. Przywódcy mocarstw koalicyjnych już kilka miesięcy wcześniej w Teheranie przesądzili, że Polska znajdzie się w sowieckiej strefie wpływów”

Warto zaznaczyć, że zasługą von Krannhalsa jest nie tylko pokazanie ogromu zbrodni, jakie popełnili Niemcy w Warszawie, krwawo rozprawiając się z powstańcami, jak również mordując ludność cywilną, ale także cynicznej gry Józefa Stalina, który świadom rozgrywanych nad Wisłą wydarzeń, czekał aż powstanie upadnie, a jego wrogowie w Warszawie zostaną zniszczeni.

Niemiecki historyk zanim przeszedł do głównego opisu wydarzeń podczas powstania warszawskiego, skupił się na ukazaniu czytelnikom sytuacji na ziemiach polskich po kapitulacji Polski na przełomie września/października 1939 roku. Nawiązując do tego wątku von Krannhals zajął się tematem polskich organizacji podziemnych od 1939 roku i utworzenia Armii Krajowej. Autor postarał się również o krótki opis niemieckiej polityki okupacyjnej w Polsce, gdzie stwierdził, że przekształcenie się niewielkiej grupy oficerów i żołnierzy w liczącą 350 tysięcy żołnierzy Armię Krajową było wynikiem fatalnej /godnej pożałowania/ polityki okupacyjnej prowadzonej przez Niemców. Prowadzone na ziemiach okupacyjnych akcje odwetowe, terror, masowe morderstwa ludności polskiej i Żydów nie przynosiły żadnych rezultatów, lecz jak słusznie stwierdza niemiecki historyk, podnosiły skalę oporu ludności.

Kolejnym rozdziałem, który warto odnotować jest ten poświęcony relacji polskiego ruchu oporu i Związku Radzieckiego. Autor odniósł się w nim przede wszystkim do sprawy katyńskiej, gdzie ujawnia kulisy wymordowania polskich oficerów, o czym zaprzeczali przywódcy ZSRR. Kwestie tą opisał nawet w kontekście zerwania stosunków przez Stalina z polskim rządem emigracyjnym w Londynie, co dla wodza ZSRR było nad wyraz korzystnym posunięciem, bowiem pozbywał się jak pisze autor

„uciążliwego sojusznika w postaci Polski, a przede wszystkim Armii Krajowej”.

W kolejnych częściach publikacji Hanns von Krannhals skupił się na Akcji „Burza”, jej początkowej fazie, roli w niej Warszawy, sytuacji wojsk niemieckich w 1944 roku oraz w przeddzień wybuchu powstania warszawskiego. W kolejnych rozdziałach niemiecki historyk przeszedł już do opisu powstania warszawskiego, skupiając się na ocenie położenia przez dowództwo Armii Krajowej, kwestii zaskoczenia wojsk niemieckich w stolicy Polski oraz pierwszych dniach powstania i jego ocenie. Autor wchodząc w szczegóły wydarzeń, jakie rozgrywały się od 1 sierpnia 1944 roku w ogarniętej powstaniem Warszawie, relacjonuje przerażające momenty podczas powstania, jak meldunek z 5 sierpnia 1944 roku SS-Gruppenführera Heinza Reinefartha, zwanego „Rzeźnikiem Woli”, który rozstrzelał w tym dniu prawie 10 tysięcy warszawiaków. Wgłębiając się dalej w publikację autor ukazuje kolejne masowe zbrodnie Niemców, decyzję o zrównaniu Warszawy z ziemią, ale także poddaje krytyce polskich dowódców i organizatorów powstania, zastanawiając się czy w obecnej sytuacji polityczno-militarnej miało ono jakąkolwiek szansę powodzenia?

Hanns von Krannhals podejmuje w pracy również kwestię oceny powstania jako wydarzenia politycznego, związanego z próbą wyzwolenia Warszawy przez Polaków zanim wkroczy do miasta Armia Czerwona, pomocy aliantów dla powstańców oraz próby nawiązania łączności z dowództwem Armii Czerwonej. Autor poddał analizy straty obu stron, a także niemieckie doświadczenia wyniesione z powstania, jak również analizuje pisemne niemieckie relacje o powstaniu warszawskim oraz zachowania jednostek biorących udział w jego tłumieniu.

Na zakończenie na uwagę zasługuje suplement od polskiego wydawcy, w którym czytamy między innymi o walce Hannsa von Krannhalsa o sprawiedliwość i ujawnienie faktu, że Heinz Reinefarth był zbrodniarzem wojennym, a mimo to piastował przez 12 lat funkcję burmistrza Westerlandu oraz był deputowanym do parlamentu krajowego Szlezwiku – Holsztyna.  Krannhals swoją walkę prowadził aż do śmierci w 1970 roku, a dopiero w 2014 roku deputowani do  parlamentu krajowego Szlezwiku – Holsztyna wyrazili w specjalnej uchwale ubolewanie, że Reinefarth był członkiem Landtagu. W podobnym tonie odsłonięta została w 2014 roku w Westerlandzie tablica stwierdzająca fakt zbrodni byłego burmistrza miasta. W suplemencie polski wydawca opisuje także powstanie oczami Niemców, a także relację Ericha vom dem Bacha – byłego dowódcy Grupy Korpuśnej tłumiącej powstanie warszawskie, który sporządził własnoręczny schemat głównych winowajców zburzenia Warszawy, mimo iż sam był zbrodniarzem wojennym i pacyfikował miasto.

Oceniając publikację  Hannsa von Krannhalsa należy podkreślić nie tylko jego wiedzę i obeznanie w temacie, ale obiektywizm, jakim wykazał się autor. Pisze on nie tylko wprost do niemieckich czytelników o zbrodniach własnych rodaków popełnionych w 1944 roku w Warszawie, ale krytykuje również aliantów, w tym zwłaszcza ZSRR, za brak pomocy udzielonej powstaniu warszawskiemu. Niemniej krytyce poddaje również Armię Krajową i jej dowódców, którzy wobec ogromnej przewagi wroga i sytuacji politycznej podjęli decyzję o powstaniu, które po 63 dniach walk zostało krwawo stłumione. Książka „Powstanie Warszawskie 1944”, która ukazała się na polskim rynku dzięki Wydawnictwu „Bellona” to z pewnością bardzo ważna pozycja dla historyków i badaczy zajmujących się powstaniem warszawskim zarówno pod względem wojskowym, jak i politycznym.

Autor:  Hanns von Krannhals;
Tytuł: „Powstanie Warszawskie 1944”;
Wydawca: Wydawnictwo Bellona;
Miejsce i rok wydania: Warszawa 2017;
Liczba stron: 607;
Cena: 63,92 zł;
Książkę można zakupić u Wydawcy

Wyjątkowo Polecam! Rewelacyjna publikacja!!!