Polska niepodległość 1918 – Marek Rezler

Setna rocznica odzyskania przez Polskę niepodległości to jedna z najważniejszych dat w historii naszego państwa. W jego ponad tysiącletnich dziejach data 11 listopada 1918 roku nie tylko ma przełomowe znaczenie, ale budzi również wiele emocji nie tylko wśród historyków. Warto jednak dodać, że odzyskanie przez Polskę niepodległości po 123 latach, scalanie kraju z ziem trzech zaborów, a do tego pokonanie jednej z największych ówczesnych potęg – Rosji Radzieckiej jest nie tylko fenomenem, ale budzi również podziw. Tej walce o niepodległość, ale również przyczynom jej utraty poświęcił publikację Marek Rezler, który w książce „Polska niepodległość 1918” stara się odpowiedzieć na pytania związane z drogą do upadku Rzeczypospolitej Obojga Narodów, ale również walce o odzyskanie niepodległości aż do przełomowego roku 1918.

Autor publikacji stara się przede wszystkim odpowiedzieć na pytanie, gdzie szukać przyczyn upadku Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Czy już w okresie jagiellońskim należy szukać przyczyn związanych ze źle funkcjonującym systemem demokracji szlacheckiej, ekspansji na wschód i zbyt wysokiej pozycji magnaterii w Polsce, która osłabiała pozycję króla? Polski historyk analizuje również wojny prowadzone przez Polskę, które z jednej strony powiększały obszar naszego państwa, zaś z drugiej powodowały zubożenie kasy państwowej i ciągłe zagrożenie ze wschodu. Warto także dodać, że autor skupił się na klęskach Rzeczypospolitej w drugiej połowie XVII wieku, a związanych z powstaniem Chmielnickiego, szwedzkim Potopem oraz dotkliwymi porażkami, jakie zadało nam Imperium Osmańskie. To one według Rezlera były jedną z przyczyn upadku Rzeczypospolitej Obojga Narodów, tym bardziej, że po Potopie nasz kraj już nigdy nie podniósł się z upadku gospodarczego.

Polski historyk sporo miejsca poświęcił walce Polaków o odzyskanie niepodległości. Nie tylko opisuje okazje, jakie się nadarzyły w XIX wieku, a więc wojny napoleońskie, powstania – listopadowe i styczniowe, ale również Wiosnę Ludów. Analizując próby Polaków wybicia się na niepodległość autor publikacji zwraca szczególną uwagę na błędy popełnione przez naszych przywódców, ale również brak wsparcia mocarstw zachodnich i współpracę zaborców, czego doskonałym przykładem jest tzw. Konwencja Alvenslebena, która ustalała współdziałanie Prus i Rosji w zwalczaniu powstania styczniowego w Królestwie Polskim.

Ciekawy rozdział Marek Rezler poświęcił polskim kalkulacjom związanym z walką o niepodległość narodu polskiego. Polacy zdawali sobie sprawę, że tylko wojna zaborców i wsparcie mocarstw zachodnich może wskrzesić wolną Polskę. Autor opisuje również różnice w możliwościach działania polskich organizacji w trzech zaborach, kształtowanie się polskich kierunków politycznych oraz wizji niepodległej Polski. Sporo miejsca polski historyk poświęcił także sprawie polskiej w czasie I wojny światowej – sytuacji Polaków w zaborach, organizacji zalążka polskich wojsk, aktowi 5 listopada, który miał skłonić Polaków do poparcia Niemiec w I wojnie światowej oraz najważniejszym osobom w polskiej polityce, które miały odgrywać kluczową rolę po odzyskaniu przez Polskę  niepodległości.

Ostateczną drogę do wolności Rzeczypospolitej polski historyk opisał w rozdziale „Budowanie granic”, w którym podjął temat nie tylko rozstrzygnięć w Wersalu w 1919 roku, ale również walkę Polaków o granice na zachodzie i wschodzie z ujęciem powstania wielkopolskiego, powstań śląskich oraz wojny polsko – bolszewickiej i przełomowego 1920 roku. Na co warto zwrócić szczególną uwagę to opis dotyczący powstań śląskich, gdzie Marek Rezler pisze:

„Nie jest odosobniona dziś opinia, że III powstanie śląskie nie było ruchem wyzwoleńczym, lecz wojną domową. Zakładając, że do 1921 roku obszar ten od kilkuset lat był poza granicami Polski, można by taki wniosek wyciągnąć. Ale ponieważ Ślązakom chodziło o odrodzenie narodowe, a nie o osiągnięcie celów wewnątrzpaństwowych, oraz o przyłączenie do państwa sąsiedniego, używanie tego terminu wojna domowa wydaje się tutaj nietrafne”

Ja jako historyk również nie podzielam takiej opinii, jednak szkoda, że autor nie podał źródeł tych opinii, bowiem czytelnik mógłby przeanalizować jacy autorzy i na podstawie czego wyciągając taki wniosek dotyczący ostatniego powstania śląskiego.

W publikacji Rezlera warto jeszcze podkreślić, że dokonał on bilansu polskiej niepodległości, związanej z nią mitów, jak również analizuje geopolityczne położenie Polski, która od odzyskania wolności musiała borykać się z wieloma problemami, zarówno gospodarczymi, jak i etnicznymi. Na zakończenie autor publikacji zawarł kalendarium wydarzeń związanych z walką i odzyskaniem przez Polskę niepodległości, co szczególnie pomocne będzie tym historykom, którzy szukają szczegółowych wydarzeń dotyczących okresu od 1908 do 1923 roku.

Autor: Marek Rezler;
Tytuł: „Polska niepodległość 1918”;
Wydawca: Wydawnictwo Poznańskiego;
Data i miejsce wydania: Poznań 2018;
Liczba stron: 416;
Cena: 44,90 zł
Książkę można zakupić u WYDAWCY

Szczególnie Polecam! Świetna publikacja!